Categories: Գիտություն

Ախտանշաններ չունեցող վարակակիրներից աերոզոլային տարբերակով վարակվելու հավանականությունը մեծ է. Յակուտենկո

Գրող, լրագրող, գիտական խմբագիր, մոլեկուլային կենսաբան Իրինա Յակուտենկոն անդրադարձել է կորոնավիրուսի տարածման օդակաթիլային՝ աերոզոլ տարբերակին՝ եզրակացնելով, որ դիմակ կրելն այս պարագայում ամենաարդյունավետ միջոցը կարող է լինել: Մեր ընթերցողի համար թարգմանել ենք նրա գրառումը:

Ստիվեն Սոդեբերգի «Վարակում» հրաշալի ֆիլմը ներկայիս համաճարակի մասին բազմաթիվ դրվագներ է կանխատեսել: Այն թողարկվել է 2011թ., բայց դրա դիտումից հետո բարդ իրավիճակում հայտնվեցի. պարզվում է՝ վիրուսները և այլ պաթոգեններ ամենուր են: Ահա հիվանդը՝ հերոսուհին, ով դեռ չգիտի դրա մասին, հազում է՝ ձեռքի ափով փակելով բերանը, ապա այդ նույն ձեռքով բաժակ է վերցնում: Այն վերցնում է մատուցողը և վերջ. նա նույնպես վարակված է:

Մի քանի օր անց այդ նույն մատուցողը հազում ու փռշտում է, բայց մետրոյով գնում է աշխատանքի: Բռնակները տասնյակ ուղևորների համար դառնում են վտանգի աղբյուր: Վերելակի կոճակները, ապրանքները սուպերմարկետում, սուրճի բաժակները, ծանրոցները, նամակները. թվում է՝ հնարավոր չէ գեթ մեկ քայլ անել՝ առանց տարբեր վարակներ ու բակտերիաներ ձեռք բերելու: Դա՝ դեռ առանց մարդկանց հետ հանդիպելու: Հավանաբար շատերը տեղյակ են, թե ինչքան շատ միկրոկաթիլներ են դուրս թռչում բերանից հազի ու փռշտոցի հետ, խոսելիս կամ պարզապես շնչելիս:

Իրականում պարզվել է, որ կորոնավիրուսով վարակվելը ֆոմիտների օգնությամբ բավականին բարդ է, իսկ խոշոր կաթիլների միջոցով՝ ոչ այնքան: Հենց այս եղանակով է հնարավոր վարակվել առանց նախանշանների վարակակիրներից: Ներկայումս համարվում է, որ վարակի տարածման 40% դեպքերը տեղի են ունենում հենց նրանց միջոցով:

Աերոզոլներ. Այս տերմինով են գիտնականներն անվանում այն կաթիլները, որոնք 5 մկմ-ից փոքր են: Աշխատությունների մեծ մասը ցույց է տալիս, որ աերոզոլները կարող են ձևավորվել ոչ միայն խոսելիս, այլև՝ շնչելիս: Ի տարբերություն խոշոր կաթիլների՝ նրանք չեն ընկնում գետնին, այլ՝ գոլորշիանում են. այսպիսի առկախ կաթիլները կարող են պահպանվել ժամերով, իսկ SARS-CoV-2-ի հետքերն աերոզոլներում արձանագրվել են մինչև 3 ժամ: Օդում կախված կաթիլները պետք է որ վտանգավոր լինեն, եթե խոսքը շինության մասին է, որտեղ երկար ժամանակ շատ մարդիկ են գտնվում: Հավանական է, որ հենց այդ կերպ են վարակվել ամերիկյան Վաշինգտոն նահանգի Մաունտ-Վերնոն քաղաքի եկեղեցական երգչախմբի 61 անդամներից 53-ը՝ մեկ երեկոյի ընթացքում: Նրանցից երկուսը մահացել են:

Առանց ախտանշանների վարակակիրից կորոնավիրուսով վարակվելու երկրորդ տարբերակը նրա հետ շփումն է: Խոսակցության ընթացքում բերանից հազարավոր կաթիլներ են դուրս թռչում: Որքան ձայնը բարձր է, այնքան նրանք շատ են: Այդ կերպ մեծ թվով մարդիկ վարակվել են Գերմանիայի Հայնսբերգ քաղաքում՝ տոնակատարության ժամանակ:

Մեծ ու ծանր կաթիլներն ընկնում են գետնին, թեթև փոքրերը՝ մնում են օդում: Չինացի կենսաբանների գնահատմամբ՝ 100 մկմ տրամագծով կաթիլներին 3 մ բարձրությունից գետնին ընկնելու համար 10 վայրկյան է պահանջվում, 20 մկմ-անոցների համար՝ 4 րոպե, 10 մկմ՝ 10 րոպե, իսկ նրանք, որոնք 1-3 մկմ-ն չեն գերազանցում, ավելի երկար են մնում: Ընդ որում՝ անկման ճանապարհին մեծերը գոլորշիանում փոքրանում են՝ վերածվելով աերոզոլների:

Այսպես, աերոզոլային եղանակի գերակշռությունն անսպասելի էր գիտնականների ու առողջապահության ոլորտի պաշտոնյաների համար: Այդ փաստը նշանակում է, որ դիմակը պաշտպանության առավել գործուն միջոց է, քան ձեռքերի լվացումը: Սա հակասում է համավարակի սկզբում արված հայտարարություններին: Կարևոր է նաև սոցիալական հեռավորությունը: Եվ եթե նոր հուսալի տվյալներ են հայտնվում, ապա հին կոնցեպցիաները վերանայելու անհրաժեշտություն է առաջանում: Եվ դա գիտության թուլությունը չէ. ընդհակառակը:

Վերջին նորություններ

Ծրագրել են հարձակում Սյունիքի վրա, բայց «քամին այս անգամ նույն ուղղությամբ չի փչելու»

Իրանական աղբյուրը տեղեկացնում է, որ Թուրքիան ու Բաքուն մտադրություն են ունեցել հանկարծակի հարձակում ձեռնարկել Հայաստանի…

30.09.2021

Ադրբեջանը Թուրքիայի և Իսրայելի դոպինգի տակ է. Իրանում զգուշացնում են Բաքվին

Քանի դեռ վերլուծական շրջանակներում փորձում են վեր հանել Իրանի և Ադրբեջանի միջև լարվածության իրական պատճառներն…

29.09.2021

Ռուսներն Արցախում սադրանքները կանխելու և դիրքերի վրա հարձակումը հետ մղելու վարժանքներ են կատարել

Ռուսական խաղաղապահ ստորաբաժանումն Արցախի «Հյուսիս» տեղանքում հրադադարի հնարավոր խախտումների կանխման և դիտակետերի անվտանգության ապահովման վարժանքներ…

29.09.2021

Էկոլոգիական աղետ է սպասվում. Վանա լիճը ցամաքում է

Լճի ափամերձ եզրագիծը նահանջել է 1 կմ-ով, ջրի մակարդակն ընկել է 22-23 մ-ով: Ցամաքած հատվածներում…

28.09.2021

Ո՞ր հիմնական խնդիրների չլուծման պատճառով ունեցանք այս աղետալի իրավիճակը. Լևոն Մազմանյան

Վարչապետ Փաշինյանի նախկին խորհրդական Լևոն Մազմանյանն ուշագրավ վերլուծություն է հրապարակել իր ֆեյսբուքյան էջում, որտեղ անդրադարձել…

28.09.2021

ԵԽԽՎ-ն Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ կարևոր բանաձև է ընդունել

Ի հեճուկս Ալիևի փորձերին՝ «Լեռնային Ղարաբաղ» անվանումը միջազգային փաստաթղթերից դուրս մղելու ուղղությամբ, Ստրասբուրգում ընդունվել է…

27.09.2021