Նոր օվկիանոսն Աֆրիկայում ի հայտ կգա հինգ միլիոն տարի անց

Եթովպիայի Աֆար տարածաշրջանը գտնվում է Սոմալիական, Արաբական և Նուբիական տեկտոնական աղյուսների հատման կետում: Նրանք միմյանցից հեռանում են տարեկան մեկուկես սանտիմետր արագությամբ, ինչի հետևանքով մայրցամաքը մասնատվում է երկու մասի: Այդ մասին է վկայում արդեն իսկ գոյություն ունեցող մոտ 56 կմ երկարությամբ բացվածքը:

Աֆրիկյան մայրցամաքի տեկտոնիկան ուսումնասիրվում է արդեն տասնամյակներ շարունակ: Արբանյակային նոր չափումները գիտնականներին օգնում են առավել հստակ դիտարկումներ կատարել և հետազոտել նոր օվկիանոսի առաջացման գործընթացը: Լիդսի համալսարանի Երկրի և շրջակա միջավայրի դպրոցի աշխատակից, նշված տարածաշրջանի ուսումնասիրությամբ զբաղվող Քրիստոֆեր Մուրը նշել է, որ սա Երկրի վրա միակ տարածքն է, որտեղ հնարավոր է ուսումնասիրել, թե ինչպես է մայրցամաքային բացվածքը վերածվում օվկիանոսայինի:

30 մլն տարվա ընթացքում Սոմալիական աղյուսն առանձնացել է Աֆրիկայի մյուս մասից: Առաջացել է ռիֆտային (ճեղք) տարածք, որը սկսվում է Եթովպիայից ու Էրիթրեայից և առանձնանում է «քենիական գմբեթի» շուրջը՝ մինչև Մալավիական ռիֆտը: Միևնույն ժամանակ՝ Արաբական աղյուսն անջատվում է Աֆրիկայից, ինչը հանգեցրել է Կարմիր ծովի և Ադենի ծոցի առաջացմանը: Ապագայում այն բախվելու է Եվրասիական աղյուսին՝ ներկայիս Իրանի տարածքում՝ փակելով Պարսից ծոցը և դառնալով Եվրասիայի մի մասը:

Սակայն Աֆարը գտնվում է մայրցամաքային ռիֆտից օվկիանոսային տարածվող լեռնաշղթայի անցման գործընթացում: Գիտնականները հաստատում են դա՝ հետազոտելով տարածաշրջանի կեղևը: Մայրցամաքային կեղևի՝ 35 կմ հաստության փոխարեն այստեղ 20 կմ-ից քիչ է: Եվ դա՝ հրաբխային բազալտը հաշվի առնելով, որն այս տարածքում ձևավորվել է միլիոնավոր տարիների ընթացքում:

Այս հատվածում նոր օվկիանոսի առաջացման մասին խոսում է նաև Էրտա Ալե հրաբխի վիճակը: Այն աշխարհում ամենաակտիվներից է և այն հրաբուխներից է, որոնցում առկա են լավային ակտիվ լճեր: Քրիստոֆեր Մուրի կարծիքով՝ Էրտա Ալեն դրսևորում է միջօվկիանոսային լեռնաշղթայի հատկանիշներ, որի, տարբեր գնահատականներով, կվերածվի 5-10 մլն տարի հետո:

Դեռևս հայտնի չէ, ինչն է մայրցամաքին ստիպում մասնատվել: Ոմանք ենթադրում են, թե շարժող ուժը կարող է լինել ջերմացած ապարները: Արբանյակային դիտարկումները և դաշտային հետազոտությունները կարող են գիտնականներին օգնել՝ Աֆարի ընդերքում կատարվողի մասին տեղեկատվություն հավաքելու համար:

Նոր Օռլեանի Թուլեյնի համալսարանի գեոֆիզիկոս Սինթիա Էբինգերը համարել է, որ բարձրացող մագմայի ահագնացող ճնշումը կարող է հանգեցնել պայթյունային երևույթների, որոնք դիտարկվում են տարածաշրջանում: Նա համեմատել է այդ երևույթը փչած փուչիկի հետ, երբ նրա արտաքին մակերեսի վրա ճնշումն այնքան մեծ է, որ մեծ ջանք չի պահանջվում այն պայթեցնելու համար: