Կորոնավիրուսի նկատմամբ իմունային պատասխանի հետազոտությունը պատվաստանյութը ստեղծողների համար լավ լուր է հաղորդել

Աշխարհի գիտնականները փորձում են կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութ ստեղծել և կանխատեսում են, թե ինչպես է զարգանալու համավարակը՝ մինչև հուսալի դեղամիջոցի ստեղծումը: Բայց առայժմ ոչ ոք այդպես էլ չի պատասխանել երկու կարևոր հարցի, որոնցից կախված է պատվաստանյութի ստեղծումն ու վարակվածության իրավիճակը. ունա՞կ է արդյոք իմունային համակարգն ապահովելու էական և տևական պատասխան ընդդեմ SARS-CoV-2-ի, և հնարավո՞ր է, որ այլ կորոնավիրուսների հետ փոխազդեցությամբ ապահովվի SARS-CoV-2-ի նկատմամբ որևէ իմունիտետ:

Կատարված հետազոտությունը դրական պատասխան է տալիս առաջին հարցին: Աշխատությունում մանրամասն նկարագրվում են 20 հասուն մարդկանց իմունային պատասխանի ասպեկտները, ովքեր վերջերս են առողջացել կորոնավիրուսային թոքաբորբից: Հետազոտության արդյունքները ցույց են տալիս, որ օրգանիզմի իմունային համակարգն ունակ է ճանաչելու SARS-CoV-2-ը՝ մի քանի մեթոդներով: Սա ի չիք է դարձնում զգուշացումը, թե վիրուսը կարող է խուսափել իմունային պատասխանից և պատվաստանյութը դարձնել անօգուտ:

Հետազոտության հեղինակներից կենսաբան Ալեսանդրո Սետեն նշել է, որ երևում է T բջջային պատասխանը՝ փշային սպիտակուցներին (վիրուսային մասնիկներ) և այլ սպիտակուցներին: Նրա գործընկեր, պրոֆեսոր Շեյն Կրոտիի խոսքով՝ մարդիկ անհանգստացած են, որ Covid-19-ը իբր չի առաջացնում իմունիտետ, և կրկնակի վարակման մասին տեղեկություններն ուժգնացրել են այդ զգուշացումը, սակայն այժմ արդեն միջին վիճակագրական մարդկանց մոտ իմունային պատասխանի առաջացման հաստատումը պետք է որ հանդարտեցնի:

Ավելի վաղ արված հետազոտություններում Կրոտին և Սետեն բիոինֆորմատիկայի մեթոդների օգնությամբ կանխատեսել էին, թե SARS-CoV-2-ի վիրուսային մասնիկների որ բաղադրիչներն ունեն բավարար իմունոգենություն՝ T լիմֆոցիտների ակտիվացման համար: Նոր աշխատությունում գիտնականները ստուգել են, թե Covid-19-ով վարակված պացիենտների մոտ ընդգծված T բջիջները որքան լավ են ճանաչում սպիտակուցի կամ պեպտիդի նախանշված բաղադրիչներին: Ալեսանդրո Սետեն նշել է, որ որոշել են հատուկ ստուգել հիվանդության նորմալ ընթացքով և հոսպիտալացման կարիք չունեցող մարդկանց՝ ապահովելու նորմալ իմունային պատասխանի գնահատական, քանի որ վիրուսը կարող է առանձին մարդկանց մոտ որոշակի անսովոր երևույթներ առաջացնել:

Բոլոր փորձարկվողների մոտ դրսևորվել է CD4-T-բջջային իմունային պատասխան. ակտիվացվել են այսպես կոչված T օգնականները՝ ի պատասխան հակագենի: T օգնականները (հելպերներ) բջիջներ են, որոնք ճանաչում են հակագենը և ակտիվացնում են իմունային համակարգի բջիջների մյուս տեսակներին, մասնավորապես՝ B լիմֆոցիտներին, որոնք արտադրում են հակավիրուսային հակամարմիններ: Նաև բոլոր պացիենտների մոտ հայտնաբերվել են վիրուսային առանձնահատուկ CD-8-T-լիմֆոցիտներ կամ T սպանողներ (քիլերներ), որոնք ոչնչացնում են օրգանիզմի՝ վիրուսների կողմից վնասված բջիջները:

Հետազոտողներն ուսումնասիրել են T բջիջները նաև արյան նմուշներում, որոնք հավաքվել են 2015-2018թթ. ընթացքում՝ Covid-19-ի բռնկումից առաջ: Բազմաթիվ նմուշներում լիմֆոցիտներն ունեցել են SARS-CoV-2-ի դեմ էական ռեակտիվություն, թեև երբեք այդ պաթոգենով վարակված չեն եղել:

Գիտնականներն այդ փաստը կապում են նրա հետ, որ արյունը վերցվել է այն մարդկանցից, ովքեր նախկինում վարակված են եղել կորոնավիրուսի՝ ավելի քիչ վտանգավոր կորոնավիրուսներով: Այդուհանդերձ՝ դեռևս պարզ չէ՝ իմունային պաշտպանության որ մակարդակն է ապահովում T լիմֆոցիտների դիտարկվող խաչաձև ռեակտիվությունը: Հետազոտության հեղինակներն ընդգծում են, որ, հաշվի առնելով շարունակվող համավարակի լրջությունը, խաչաձև-ռեակտիվ իմունիտետի ցանկացած մակարդակ կարող է նշանակալից ազդեցություն ունենալ համավարակի ընդհանուր ընթացքի վրա և առանցքային նշանակություն ունի, ինչը պետք է հաշվի առնեն համաճարակաբանները՝ կանխատեսումներ կազմելիս: