Աստղագետները գտել են հեռավոր սև խոռոչների շուրջն առկա բարակ, լուսավոր օղակները տեսնելու միջոցը

Գրեթե մեկ տարի առաջ աստղագետները ներկայացրել էին սև խոռոչի շրջակայքի՝ պատմության մեջ առաջին լուսանկարը: Հայտնի լուսանկարի հերոսուհին ներկայումս գերզանգվածային M87* խոռոչն է՝ հեռավոր M 87 գալակտիկայի կենտրոնում: Այն գտնվում է ավելի քան 50 մլն լուսային տարվա հեռավորության վրա: Գլխավոր հեղինակը ռադիոաստղադիտակների EHT համաշխարհային ցանցն է: Այն ժամանակ ստացված լուսանկարը հաստատել է տեսական պատկերացումները սև խոռոչների ծագման մասին և դարձել է համաշխարհային սենսացիա:

Ներկայումս գիտնականների խումբը՝ Սմիթսոնի աստղաֆիզիկական աստղադիտարանից Մայքլ Ջոնսոնի գլխավորությամբ, ներկայացրել է EHT-ի հավաքած տվյալների նոր, ավելի մանրամասն հետազոտության արդյունքները: M87*-ի ճշգրտված պատկերում տեսանելի են դարձել մի շարք լուսային օղակներ, որոնք շրջապատում են սև խոռոչի կետրոնի անհատակ միատեսակությունը:

Սև խոռոչը վիթխարի ձգողականության տիրույթ է, որի կենտրոնը՝ իրադարձությունների հորիզոնականը, չեն կարող լքել նույնիսկ լույսի արագությամբ շարժվող ֆոտոնները: Չափավոր հեռավորությամբ անցնող մասնիկները շեղվում են իրենց ուղղագծից, իսկ մոտ տարածությամբ անցնողները կարող են մեկ կամ մի քանի պարույր գծել՝ մինչև դուրս պրծնելն ու ընթացքը շարունակելը: Նրանք ստեղծում են ֆոտոնային ոլորտը, ուր հավաքվում են ոչ երկար ժամանակով, ինչից հետո մի մասը հեռու է թռչում, իսկ մյուս մասը անհետանում խոռոչի միջուկում:

EHT-ի այն նույն նկարը, պարզվել է, այնքան էլ հստակ չէ, որպեսզի երևա ֆոտոնների ոլորտը: Այն պետք է ներկայացնի բարակ, լուսավոր օղակ՝ վառ աճանստվածքային (ակրեցիոն) սկավառակի ներքին ծայրամասում: Տեսությունը կանախատեսում է, որ ֆոտոնային ոլորտն ավելի քան բարդ է: Բավականաչափ կետայնության դեպքում այն պետք է խիտ, մեկը մյուսի մեջ դասավորված օղակների շարք. կենտրոնից ինչքան հեռու, այնքան աղոտ:

Եթե նմանատիպ «ֆոտոնային օղակները» տեսանելի լինեին, ապա շատ բան կասեին չափերի, զանգվածի և իրենց սև խոռոչի շուրջը պտտվելու: M87*-ի համար նման պատկեր է ստացել նաև Ջոնսոնի խումբը՝ մոդելավորելով իրական դիտարկյալ տվյալների, ինչպես նաև տեսական հաշվարկների հիման վրա: Այդպիսով, աստղագետները մաթեմատիկական նոր գործիքներ են ստացել՝ սև խոռոչների դիտարկման հետազոտության համար, և վստահ են, որ շուտով դրանք թույլ կտան նման մարմիններն ավելի մեծ կետայնությամբ դիտելու:

Ջոնսոնը հայտարարել է, որ աստղադիտակների զանգվածի՝ ռադիոինտեֆերոմետրի համար այդ ներդրված օղակները պետք է հեշտությամբ զանազանելի լինեն: Գիտնականի խոսքով՝ EHT-ին պետք է ավելացնել ևս մեկ տիեզերական աստղադիտակ, և դա բավարար կլինի: