Հետազոտողները հաստատել են, որ կորոնավիրուսի պանդեմիան բնական պատճառներ ունի

Ամբողջ աշխարհում պանդեմիաի պատճառ դարձած SARS-CoV-2 վիրուսի ծագման վերաբերյալ բազմաթիվ վարկածներ են առաջ քաշվել: Մասնավորապես, տարբերակ կա, որ այն արհեստածին է և ստեղծվել է լաբորատորիայում: Սակայն ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ այս վիրուսը բնական էվոլյուցիայի արդյունք է:

Գիտնականների միջազգային խումբը SARS-CoV-2-ի և նրա «հարազատ» վիրուսների գենոմի հաջորդականության համեմատական հետազոտություն է անցկացրել: Հետազոտողները ոչ մի նշան չեն հայտնաբերել այն բանի, որ վտանգավոր պաթոգենը կարող է սինթետիկ ծագում ունենալ: Կալիֆորնիայի Սկրիպսի գիտահետազոտական ինստիտուտի աշխատակից, ուսումնասիրության հեղինակներից Քրիստիան Անդերսենը նշել է, որ կարելի է պնդել՝ SARS-CoV-2-ն առաջացել է բնական գործընթացների արդյունքում:

Իրենց աշխատանքի ընթացքում գիտնականներն ուսումնասիրել են վիրուսային թաղանթի փշանման սպիտակուցների գեներում ՌՆԹ-ի մասերը: Դա վիրուսի հիմնական մակերեսային պրոտեիններն են, որոնք անհրաժեշտ են բջջի հետ կապվելու և նրա մեջ սողոսկելու համար: Հետազոտողներին առաջին հերթին հետաքրքրել է նուկլեինաթթվի հաջորդականությունը, որոնք կոդավորում են փշանման սպիտակուցների (RBD) ռեցեպտոր-ամրակցող դոմենը, ինչպես նաև հաջորդականությունը, որը համապատասխանում է ճեղքման կայքերին. «պահածոյի մոլեկուլյար դանակներ», որոնց օգնությամբ վիրուսը ոչնչացնում է բջջի թաղանթը:

Պարզվել է, որ վիրուսային սպիտակուցների RBD դոմենը էվուլյուցիացրել է այնպես, որ առավելագույնս արդյունավետ կերպով փոխազդվի ACE2 ռեցեպտորների հետ` տիրոջ բջիջների մակերեսին: Բնական էվոլյուցիայի ապացույցը ստացվել է SARS-CoV-2-ի ընդհանուր մոլեկուլյար կառուցվածքից: Եթե ենթադրյալ «կենսաահաբեկիչները» փորձեին հնարել մարդասպան վիրուս, նրանք դա կանեին արդեն հայտնի պաթոգենի հիման վրա՝ ապացուցված վարակունակությամբ:

Սակայն գիտնականները հաստատում են, որ SARS-CoV-2-ի «մոլեկուլյար հիմքը» նշանակալիորեն տարբերվում է մարդու նմանատիպ վիրուսների մեծ մասից: Այն հիմնականում հիշեցնում է այն հարազատ վիրուսներին, որոնք հայտնաբերվել են չղջիկների և սողունների մոտ: Անդերսենը նշել է, որ վիրուսի նման առանձնահատկությունները բացառում են լաբորատոր մանիպուլյացիաները, ինչպես SARS-CoV-2-ի հնարավոր ծագում:

Վիրուսի առաջացման առավել հավանական տարբերակ է համարվում երկու հնարավոր վարկածներից մեկը: Առաջինի համաձայն` վիրուսն աստիճանաբար փոփոխվել է նախորդ տիրոջ (ամենայն հավանականությամբ՝ չղջիկի) օրգանիզմում՝ ձեռք բերելով բարձր պաթոգենություն, ինչից հետո փոխանցվել է մարդուն: Այդպես են առաջացել նաև նախորդ խոշոր բռնկումները, օրինակ՝ SARS-CoV-ը (ատիպիկ թոքաբորբ) մարդիկ ստացել են վիվերներից, իսկ MERS-CoV-ը՝ ուղտերից:

Մյուս դիպաշարով` վիրուսը մարդկային պոպուլյացիայում է հայտնել ոչ պաթոգեն վիճակում և նրանում արդեն էվոլյուցիայի ենթարկվել: Այդ հիպոթեզի հաստատումը գիտնականները հայտնաբերել են թեփամորթների մոտ. որոշ կորոնավիրուսների RBD-դոմենները, որոնք տարածվում են այդ կենդանիների մոտ, նման են SARS-CoV-2-ի սպիտակուցների նույնատիպ մասերին: Հնարավոր է՝ թեփամորթներից վիրուսը մարդկանց է փոխանցվել միջանկյալ տերերից, իսկ նրա վերաձևման կայքերը փշանման սպիտակուցները մուտացրել են ավելի ուշ:

Եթե SARS-CoV-2-ը մարդու օրգանիզմում հայտնվել է արդեն իր ներկայիս պաթոգեն կառուցվածքով, ապա դա ապագա բռնկումների հավանականությունը մեծացնում է, քանի որ վիրուսի՝ հիվանդությունն առաջացնող շտամմը դեռ կարող է շրջապտույտ գործել կենդանական ամբարներում: Հավանականությունը, որ ոչ պաթոգենային կորոնավիրուսը մարդկային պոպուլյացիա է մուտք գործել և ձեռք բերել SARS-CoV-2-ին բնորոշ հատկանիշներ, էականորեն փոքր է: Սակայն դեռևս հետազոտողները պատրաստ չեն հայտնելու, թե երկու դիպաշարերից որն է տեղի ունեցել: