Նիուե կղզին հռչակվել է «խավար երկնքի առաջին պետություն»

Այն պահից, երբ Երկրի վրա առաջին անգամ վառվեց արհեստական կրակը, ծագել և խորանում է լույսի աղտոտման խնդիրը: Ներկայումս բնակվելով քաղաքներում՝ մենք սովորել ենք գործնականում չտեսնել աստղերը՝ գիշերային երկնքում: Սակայն նրանք ավելի քիչ տեսանելի են դառնում նաև մոլորակի հեռավոր անկյուններից:

Այս խնդիրն արդեն այնքան նշանակալից է, որ դրա դեմ պայքարի համար ստեղծվել և գործում է «Լույսի աղտոտվածության դեմ պայքարի միջազգային ասոցիացիա» (IDA) ոչ առևտրային կազմակերպությունը: Տարբեր երկրների ավելի քան 130 բնակավայրերի տեղական իշխանություններ արդեն միացել են այդ կազմակերպության կողմից մշակված ծրագրին, նվազեցրել են լուսաղտոտումը՝ ստանալով «Խավար երկնքի վայր» (Dark Sky Place) հավաստագիրը: Իսկ վերջերս այց ցանկում են ներառվել նաև պետություններ՝ թեև շատ փոքր:

Նիուե կղզային պետական կազմավորումը Նոր Զելանդիայի կազմում յուրօրինակ կարգավիճակ ունի և լիովին ինքնիշխան է: Նրա բնակչությունը 1600-ից էլ քիչ է: Նրանց ավանդույթներում գիշերային երկինքն առանձնահատուկ տեղ ունի: Տեղացիները դարերով շրջագայել են կղզիներով՝ օգտվելով տեղորոշման դժվարին միջոցներից, որպես կողմնորոշիչ են օգտագործել աստղերը: Պատահական չէ, որ հենց այստեղ է գիշերային երկինքը ստացել հատուկ պահպանվող կարգավիճակ:

IDA-յի հաղորդագրության համաձայն՝ Նիուեն հայտ է ներկայացրել դեռևս 2018թ., և այդ օրվանից տեղի իշխանություններն իրականացնում են ասոցիացիայի կողմից առաջարկված միջոցառումները՝ լույսի աղտոտումը նվազեցնելու ուղղությամբ: Բնակչությունը տեղեկացվել է, կազմակերպվել են դասընթացներ, թարմացվել են փողոցային և տնային լուսավորության համակարգերը: Նիուեում հույս ունեն, որ IDA-յի հավաստագիրը ստանալը կօգնի կղզին դարձնել «աստղային երկնքի յուրահատուկ արգելավայր», որը կգրավի բազմաթիվ զբոսաշրջիկների, աստղագիտության և աստղալուսանկարչության սիրահարների: