Ի՞նչ նշանակություն ունի Հայաստանի համար «ՀՀ-ԵՄ Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագիրը»

ՀՀ ԱԳՆ հաղորդմամբ` 2021թ. փետրվարի 10-ին Եվրոպական միությունը Հայաստանի Հանրապետությանը ծանուցել է Եվրամիության և Եվրամիության անդամ երկրների կողմից ՀՀ-ԵՄ Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի (ՀԸԳՀ, CEPA) վավերացման գործընթացի ավարտի մասին։ Համաձայնագիրը լիարժեքորեն ուժի մեջ կմտնի 2021թ. մարտի 1-ից:

Նշվում է, որ 2017թ. նոյեմբերի 24-ին Բրյուսելում կայացած Արևելյան գործընկերության գագաթաժողովի շրջանակներում ստորագրված Համաձայնագիրը նոր՝ գործընկերային մակարդակի է բարձրացնում ՀՀ-ԵՄ երկկողմ հարաբերությունները, կանոնակարգում է ոլորտային համագործակցությունը, առևտրային հարաբերությունները, երկխոսությունը քաղաքական և տնտեսական բնագավառներում:

Ինչի՞ մասին է Համաձայնագիրը

Համաձայնագիրը ենթադրում է համագործակցություն տարբեր ոլորտներում` արդարադատություն, անվտանգություն, տնտեսություն, գյուղատնտեսություն, ենթակառուցվածքներ, շրջակա միջավայր և կլիմա, կրթություն և գիտություն, մշակույթ, առողջապահություն և այլն։

Համաձայնագիրն ուղղված է ԵՄ-Հայաստան համագործակցության մակարդակի բարձրացմանն ու շրջանակի ընդլայնմանը։ Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության շրջանակի, ինչպես նաև Համագործակցության ու Գործընկերության համաձայնագրի համեմատությամբ` ՀԸԳՀ-ն էլ ավելի է բարելավում երկկողմ առևտրի պայմանները։

ԱԳՆ մեկնաբանությամբ` Համաձայնագրի արդյունավետ կիրարկումը ժամանակի ընթացքում իր ազդեցությունն է ունենալու ՀՀ քաղաքացիների բարեկեցության և կենսակերպի վրա, շոշափելի արդյունքներ կապահովի և կխթանի Հայաստանում ժողովրդավարության,  քաղաքական, տնտեսական և սոցիալական կայունության ամրապնդմանը:

ՀՀ արտաքին գերատեսչությունն ընդգծում է, որ Համաձայնագրում խոսվում է նաև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման մասին: Վերահաստատվում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների ջանքերին ու մոտեցումներին աջակցելու հանձնառությունը, շեշտվում է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հանգուցալուծման անհրաժեշտությունը ժողովուրդների իրավահավասարության և ինքնորոշման իրավունքի հիման վրա։

Ավելի պարզ. ի՞նչ հնարավորություններ է Համաձայնագիրը նախատեսում

Համաձայնագրի կարևորությունը գնահատելու համար ներկայացնենք այն հիմնական ուղղությունները, որոնց անդրադառնում է փաստաթուղթը:

Այսպես, այն նախատեսում է օրենսդրության կատարելագործում` բարելավելու գործարար միջավայրն ու ներդրումային հնարավորությունները: Խոսքն ինչպես հայկական ընկերությունների կողմից եվրոպական շուկայում վաճառվող ապրանքների և ծառայությունների ծավալների մեծացման մասին է, այնպես էլ` Հայաստանում ԵՄ ընկերությունների կողմից դուստր ձեռնարկությունների հիմնման հնարավորության: Ակնկալվող արդյունքը տնտեսական աճի խթանմանումն է և նոր աշխատատեղերի ստեղծումը:

Ներդրումային միջավայրի բարելավման կարևոր ուղղություններից է համարվում էներգիայի մաքուր, այլընտրանքային աղբյուրների ստեղծումը: Համաձայնագիրը ենթադրում է կանաչ կամ վերականգնվող էներգիայի ոլորտում նոր աշխատատեղերի ստեղծում: Բարձրանալու է էլեկտրաէներգիայի ոլորտի մրցակցությունը: Շուկայի ազատականացման արդյունքում հնարավոր է համարվում Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի գնի նվազումը:

ՀԸԳՀ-ն նախատեսում է գործարար միջավայրի կանխատեսելիության և կայունության ապահովում: Փոքր և միջին ձեռնարկություններին Համաձայնագրի դրույթների իրականացման մասին տեղեկատվության և խորհրդատվության տրամադրումը կարող է նպաստել մասնավոր հատվածին վերաբերող օրենսդրական դաշտի թափանցիկության բարձրացմանը:

Համաձայնագիրը ծառայությունների մատուցման ոլորտում ԵՄ-ՀՀ առևտրի ազատականացման արդյունքում հայկական ընկերություններին իրավունք կվերապահի ծառայություններ մատուցել ԵՄ-ում: Դրանց շարքում են վարձակալության և լիզինգի ծառայությունները, խորհրդատվական, ինժեներական, լուսանկարչական, փաթեթավորման, փոստային, ֆինանսական, տրանսպորտային ծառայությունների մատուցումը և այլն:

ՀԸԳՀ-ն նախատեսում է, որ հայ գործարարները կկարողանան մասնակցել ԵՄ-ում իրականացվող պետական գնումներին և հակառակը: Պետական գնումների գործընթացների թափանցիկությունը բարձրացվելու է: Տրամադրվելու են լրացուցիչ թույլտվություններ, օրինակ` ջրամատակարարման և հանրային ծառայությունների մատուցման այլ ոլորտներում: Շեշտվում է գերիշխող դիրքի չարաշահման, ձեռնարկությունների միջև համաձայնությունների և մրցակցության այլ խոչընդոտների բացառումը: Հայկական և եվրոպական ընկերությունները կկարողանան դիմել անկախ մրցակցային մարմնին:

Համաձայնագիրը ենթադրում է առևտրի համար ոչ անհրաժեշտ խոչընդոտների նվազեցում: Օրինակ, պիտակավորման բարդ պահանջները կհանվեն: Արդյունքում ավելի շատ ընկերություններ կկարողանան իրենց արտադրանքը ներկայացնել հայկական և ԵՄ շուկաներում` մրցունակ գներով:

ՀԸԳՀ-ում շեշտվում է, որ ԵՄ-ն հաստատում է Հայաստանի միջուկային անվտանգության բարձրագույն մակարդակի ապահովման իր հանձնառությունը: Համաձայնագիրը նախատեսում է նաև ԵՄ-ի և ՀՀ-ի միջև համագործակցության հզորացում` հանցագործությունների կանխարգելման, կազմակերպված հանցավորության և ահաբեկչության դեմ պայքարի ուղղությամբ:

ՀԸԳՀ-ն Հայաստանին կօգնի տնտեսական աճ գրանցել և բարելավել շրջակա միջավայրը: Հայաստանի կողմից նախատեսվում է միջազգային չափանիշներին և համաձայնագրերի պահանջներին համապատասխանող՝ շրջակա միջավայրի պաշտպանությանն ուղղված միջոցառումների ընդունում և իրականացում: ԵՄ-ն և Հայաստանը կհամագործակցեն բնական ռեսուրսների կայուն օգտագործման մակարդակի բարձրացման եւ կենսաբազմազանության պահպանման ուղղությամբ: