«Կարանտի՞ն. չէ, չենք լսել»

Դեռևս ապրիլի սկզբներին նման լուսանկարները համացանցում շատ էին: Երևում է, թե ինչպես են քաղաքացիները կուտակվում հերթերում՝ չպահպանելով արտակարգ դրության շրջանակներում ընդունված որոշումները:

Ընդ որում՝ Երևանից դուրս, գյուղերում, կարանտինն ընդհանրապես իրեն զգացնել չի տվել. ավելացել են միայն հարևանի բակում նարդի խաղացող, Երևանի իրենց աշխատավայր չգնացող քաղաքացիները: Այս օրերին տեղացող անձրևը, թերևս, «ոստիկանական պատշաճ գործողություններ» իրականացրեց:

Տուգանվիր, որ չվարակվես

Մարտ ամսվա երկրորդ կեսին՝ Արտակարգ դրություն հայտարարելուց և որոշակի սահմանափակումներ մտցնելուց հետո, Երևան քաղաքի փողոցներում մարդկանց ու մեքենաների հոսքը համեմատաբար քիչ էր, սակայն շենքերի բակերում ու առանձին վայրերում չնչին տարբերություն էր նկատվում:

Ապրիլի կեսերից արդեն քաղաքացիների ու մենեքենաների հոսքը շատացավ: Այդ մասին բարձրաձայնեցին ինչպես օգտատերերը, այնպես էլ պաշտոնյաները:

Քաղաքացիներին ուղղված բազմաթիվ կոչեր հնչեցին, ոստիկանությանը հորդորեցին խստացնել միջոցառումները: Արդյունքում՝ ապրիլի 20-ի դրությամբ ազատ տեղաշարժվելու իրավունքի սահմանափակումները խախտելու փաստերով 10269 անձի նկատմամբ կազմվել է վարչական իրավախախտման վերաբերյալ արձանագրություն։

Ինքնամեկուսացման կամ մեկուսացման կանոնները խախտելու փաստերով արձանագրություն է կազմվել 26 անձի նկատմամբ։ Այսինքն, ավելի քան 10 հազար քաղաքացի տուգանվել է առնվազն 100 հազար դրամով: Շատերը պահանջեցին խստացնել պահանջները և ավելի շատ տուգանել:

Այստեղ պետք է առանձնացնել երկու դրվագ՝ 1. ինչպե՞ս կգանձվեն տուգանքները, 2. ինչո՞ւ են տուգանվում:

1. Տուգանքների վերաբերյալ քաղաքացիներն ունեն հակասական մոտեցումներ. մի մասի համոզմամբ՝ կարանտինային պայմանների պահպանման համար խիստ միջոցներ պետք է կիրառվեն, իսկ մյուս մասն անթույլատրելի է համարում ստեղծված իրավիճակում քաղաքացիների ֆինանսական վիճակը վատթարացնող պատիժները:

Բնականաբար, բազմաթիվ են քաղաքացիները, ովքեր ի վիճակի չեն լինելու վճարել այդ տուգանքները` արդյունքում հայտնվելով ավելի վատ վիճակում: Ի վերջո նրանց թիվը մեծ է լինելու, և հասունանալու է պահանջ՝ վարչական իրավախախտումների համաներման: Այս պարագայում ստացվում է, որ համաճարակի զսպման «տուգանային» մեխանիզմը չի գործում և իրեն չի արդարացրել:

2. Սակայն առկա է նաև մյուս հարցը՝ ինչո՞ւ են տուգանվում: Թերևս՝ քիչ կլինեն քաղաքացիներ, ովքեր իսկապես տեղյակ չեն լինի սահմանված կարգի վերաբերյալ: Մասնավորապես՝ ազգաբնակչության մեծամասնությունը տեղյակ է, որ տանից դուրս գալիս պետք է լրացնել տեղաշարժման թերթիկ և ունենալ անձնագիր: Աշխատանքի գնալիս պետք է ունենալ գործատուի կողմից համապատասխան տեղեկանք: Նմանապես՝ մեքենայով երթևեկելիս պետք է պահպանել ուղևորների քանակի վերաբերյալ ցուցումները:

Տուգանվող քաղաքացիները, միանշանակ, չեն պահպանել նշված պահանջները: Ստացվում է՝ նրանք միտումնավոր չեն պահպանել կարանտինային նորմերը և չեն վստահել կորոնավիրուսի տարածման վերաբերյալ տեղեկություններին՝ անտեսելով նաև գերատեսչությունների հորդորները:

Սահմանափակումներն աստիճանաբար վերացվում են

Վերոնշյալ երևույթը դիտարկվել է դեռևս ապրիլի առաջին տասնօրյակում՝ երբ սահմանափակումները դեռևս բավականին խիստ էին: Այդ ժամանակ արդեն կարանտինային պահանջները չէին պահպանվում մի կողմից՝ քաղաքացիների անպատասխանատվության, մյուս կողմից՝ համապատասխան մարմինների (հատկապես՝ ոստիկանության) անգործության կամ առնվազն ոչ պատշաճ աշխատանքի պատճառով:

Ապրիլի կեսերից թույլատրվեց որոշակի տեսակների տնտեսվարողների գործունեությունը, և փողոցները, որոնք այդպես էլ ըստ արժանվույնս չէին դատարկվել, կրկին դարձան մարդաշատ, ճանապարհներին վերսկսվեցին խցանումները, որոնք մինչ այդ միայն առանձին հատվածներում էին տեղի ունենում:

Արտակարգ դրության կարանտինային նշանակությունը, այսպիսով, կորցրեց իր արդյունավետությունը: Քաղաքի տարբեր հատվածներում նկատելի է նույն մարդաշատությունը, ինչ միշտ է եղել, մեքենաների հոսքը գրեթե նույնն է. պակասում են միայն երթուղային «գազելները»:

Սահմանափակումներն աստիճանաբար վերացվում են: Սակայն ընդգծենք, որ նույնիսկ խիստ կարանտինի օրերին տեղաշարժը չի դադարել, ինչի պատճառով էլ վարակվածության դեպքերը շարունակել են աճել:

Բազմիցս նշվում է, որ արտակարգ դրության շրջանակներում իրականացվող միջոցառումների արդյունքում է, որ կորոնավիրուսի համաճարակի հետ կապված վիճակը Հայաստանում մինչ օրս ավելի վատ չէ: Սակայն այստեղ ուշադրություն պետք է դարձնենք վարակվածության թվին, այլ քաղաքացիների կողմից այդ միջոցառումներին արձագանքին: Մասնավորապես՝ խոշոր առևտրի կենտրոններում մարդաշատությունն ավելացել է, քանի որ փակվել են ավելի փոքր տնտեսական խանութները՝ առաջացնելով բազմաթիվ տնտեսվարողների դժգոհությունը:

Բազմաթիվ տնտեսվարողներ ու հասարակական գործիչներ նշում են, որ կարանտինը վերաբերում է միայն տնտեսությանը, բայց ոչ՝ քաղաքացիներին:

Հնարավոր է՝ Պարետատանն էլ այս ամենը գիտակցեցին՝ ապրիլի 23-ից ընդլայնելով թույլատրվող ոլորտների գործունեությունը: Իսկ թույլատրված գործունեությունն աշխատակիցներ է պահանջում, ովքեր կարող են աշխատանքի գնալ միայն տաքսիներով: Ուստի ենթադրվում է, որ շուտով հանրային տրանսպորտը կվերսկսի իր աշխատանքը` Երևանին վերադարձնելով իր նախկին խցանումները:

Այսպիսով՝ Հայաստանում կարանտինն իր արդյունավետությունը դրսևորել է միայն պատասխանատու քաղաքացիների շնորհիվ՝ ի հեճուկս դրա կարևորությունն արհամարհողների ու իրենց պարտականությունների կատարման հարցում թերացողների: