Պլազմայի գերհզոր շիթն առաջացել է TXS 2116-077 գալակտիկայի և նույն չափի այլ գալակտիկայի բախումից: Համեմատաբար քիչ պայծառության շնորհիվ աստղաֆիզիկոսներին հաջողվել է դիտարկել դրա աղբյուրը:
Հարաբերապաշտական շիթի լուսանկարը՝ արված գիտնականների կողմից: Աջ կողմում TXS 2116-077 գալակտիկան է, որի կենտրոնից ցայտում է ջեթը / © Paliya, Perez et al., The Astrophysical Journal, 2020
ԱՄՆ-ի Կլեմսոնի համալսարանի հետազոտողները հաղորդել են պլազմայի հարաբերապաշտական (ռելյատիվիստական) շիթի (ջեթ) հայտնաբերումը հաստատելու մասին: Այն առաջացել էր երկու գալակտիկաների բախման հետևանքով: Գիտնականներին հաջողվել է այդ երևույթը նկարահանել ինֆրակարմիր դիապազոնում՝ ստանալով տեսողական առաջին հաստատումն այն բանի, որ տիեզերական նման մեծածավալ մարմինների բախման հետևանքով ձևավորվում են լիցքավորված մասնիկների հզոր շիթեր:
Աստղագետներն ավելի վաղ պարզել էին, որ նման շիթերը կարող են գեներացվել ձվածրաձև գալակտիկաներում, որոնք, իրենց հերթին, ծագել են երկու զսպանակաձև աստղային համակարգերի բախման արդյունքում: Այժմ արդեն հետազոտողներն ունեն լուսանկար, որը ցույց է տալիս նման գոյության վաղ շրջանի բախման արդյունքում ձևավորված ջեթը:
Գիտնականներն աստղադիտակների օգնությամբ բազմիցս նկարահանել են գալակտիկաների բախումները, ստացել են նաև ջեթերի լուսանկարներ: Սակայն նման երիտասարդ հարաբերապաշտական շիթի լուսանկարն առաջին անգամ է ստացվել: Ավելին, շնորհիվ այն բանի, որ ջեթի պայծառությունը դեռևս շատ բարձր չէ, հնարավորություն կա ավելի լավ դիտարկելու մարմինը, որից ցայտում է այդ շիթը: Հետազոտության համահեղինակ Ստեֆանո Մարկեզին նշել է, որ սովորաբար շիթն այնքան ուժեղ է լուսարձակում , որ նրա ետևում գալակտիկան չի երևում:
Ավելի վաղ համարվել է, որ ջեթերը գեներացվում են համեմատաբար ծեր ձվածրաձև գալակտիկաների կողմից՝ այսպես կոչված ակտիվ միջուկներով, որտեղի գործընթացներն ուղեկցվում են վիթխարի էներգիայի արտանետումներով: Գիտնականների մեծ մասը համոզված է, որ նման ակտիվ միջուկներում գերզանգվածային սև խոռոչներ են: Ընդ որում՝ կենտրոնում նման մարմիններ ունեցող գալակտիկաների ոչ բոլոր միջուկներն են ակտիվ: Այսպես՝ Ծիր Կաթինի կենտրոնում գերզանգվածեղ սև խոռոչը պայմանական «հանգստի վիճակում» է:
Ակտիվ միջուկներն աստիճանաբար մեծանում են աճանստվածքի (ակրեցիայի)՝ մատերիայի գրավիտացիոն ձգողականության հաշվին: Սակայն նյութի մի մասն արտանետվում է պլազմային ջեթի տեսքով: Տիեզերքում վայրկյանում ավելի մեծ քանակությամբ էներգիա լուսարձակելով, քան Արեգակը գեներացնում է իր գոյության ողջ ընթացքում՝ հարաբերապաշտական շիթերը փաստացի ծառայում են որպես մասնիկների տիեզերական բնական արագացուցիչ:
Գիտնականների լուսանկարած ջեթն առաջացել է TXS 2116-077 գալակտիկայի և գրեթե նույն զանգվածով աստղային համակարգի բախումից: Արտասովոր երևույթի հետազոտության համար օգտագործվել են մի քանի վերերկրյա աստղադիտակների, ինչպես նաև տիեզերական Chandra աստղադիտարանի տվյալները: Լուսանկարն արվել է 8,2 մետրանոց Subaru օպտիկական ինֆրակարմիր աստղադիտակի օգնությամբ: Այն պատկանում է ճապոնական Աստղագիտական ազգային աստղադիտարանին և տեղադրված է հավայան հրաբխի՝ Մաունա Քեայի վրա:
Իրանական աղբյուրը տեղեկացնում է, որ Թուրքիան ու Բաքուն մտադրություն են ունեցել հանկարծակի հարձակում ձեռնարկել Հայաստանի…
Քանի դեռ վերլուծական շրջանակներում փորձում են վեր հանել Իրանի և Ադրբեջանի միջև լարվածության իրական պատճառներն…
Ռուսական խաղաղապահ ստորաբաժանումն Արցախի «Հյուսիս» տեղանքում հրադադարի հնարավոր խախտումների կանխման և դիտակետերի անվտանգության ապահովման վարժանքներ…
Լճի ափամերձ եզրագիծը նահանջել է 1 կմ-ով, ջրի մակարդակն ընկել է 22-23 մ-ով: Ցամաքած հատվածներում…
Վարչապետ Փաշինյանի նախկին խորհրդական Լևոն Մազմանյանն ուշագրավ վերլուծություն է հրապարակել իր ֆեյսբուքյան էջում, որտեղ անդրադարձել…
Ի հեճուկս Ալիևի փորձերին՝ «Լեռնային Ղարաբաղ» անվանումը միջազգային փաստաթղթերից դուրս մղելու ուղղությամբ, Ստրասբուրգում ընդունվել է…