Ինչպե՞ս Հայաստանն ու Ադրբեջանը դարձան Ֆրանսիա-Թուրքիա դիմակայության մասնակից

Ֆրանսիայի Սենատի կողմից Արցախի անկախության ճանաչման անհրաժեշտության վերաբերյալ բանաձևին արդեն անդրադարձել ենք: Այժմ ներկայացնենք փորձագիտական վերլուծություն, որը վերաբերում է հաջորդիվ ակնկալիքների և Թուրքիայի հետ կապված հարցերին:

Այսպես, սպասվում է նույնատիպ փաստաթղթի ընդունում նաև Բելգիայի խորհրդարանի կողմից: Սակայն Արցախի անկախության ճանաչումը մոտ ապագայում հավանական չի համարվում: Մինչդեռ Թուրքիայի համար այս երկու տեղեկություններն լրջագույն անհանգստության պատճառ են:

Սպասվում է Եվրոպայի և Թուրքիայի վեճի գագաթնաժողով

Ֆրանսիական Սենատի բանաձևի հեղինակները չեն թաքցրել, որ այն առաջին հերթին ուղղված է Թուրքիային, և պատահական չէ, որ ընդունվում է դեկտեմբերին կայանալիք Եվրամիության գագաթնաժողովից առաջ: Այստեղ որոշվելու է, թե ինչպես է ԵՄ-ն պատժելու Էրդողանին՝ իր արտաքին քաղաքական ավանտյուրաների համար: Սպասվում է Եվրոպայի և Թուրքիայի վեճի գագաթնաժողով: Եվ ֆրանսիացի սենատորները ցանկանում են, որպեսզի այն լինի աղմկալից և վճռական, մինչև կփոխվի պաշտոնական Անկարայի արտաքին կուրսը կամ ղեկավարությունը:

Եվ քանի դեռ ֆրանսիացի սենատորները Թուրքիային մեղադրում են ագրեսիայի մեջ, Էրդողանը Եվրոպայից պահանջում է կատարել խոստումները՝ լիարժեք անդամություն, փախստականների հարց: Իսկ այս երկուսը միասին պահանջելը հստակ ուղերձներ են. լիարժեք անդամությունը Եվրոպայի համար անընդունելի է, մինչդեռ փախստականների հարցը կարևոր հաղթաթուղթ է Թուրքիայի ձեռքում. եթե կիրառվեն պատժամիջոցներ, ԵՄ-ի դռները կթակեն միլիոնավոր փախստականներ: Այս ամենի հետևանքները Եվրոպայում շատ լավ են պատկերացնում:

Այս համատեքստում Արցախը Ֆրանսիայի և Թուրքիայի համար ընդամենն արգելաքարերից մեկն է, հնարավոր է՝ երկկողմ հարաբերություններում առկա խնդիրներից ամենափոքրը:

Մասամբ՝ արդյունք, մասամբ ձախողում

Այլ իրավիճակ է Հայաստանի և Ադրբեջանի պարագայում: Վերջինը քննադատել է բանաձևի ընդունումը՝ այն որակելով «պրովոկացիա» և «ընդամենը թուղթ»: Ադրբեջանական ԱԳՆ-ն կասկածի տակ է դրել Մինսկի խմբում Ֆրանսիայի հետագա համանախագահությունը:

Արցախի ճակատագիրը վճռվում է անդրկովկասյան ՄԵծ Խաղի իրական մասնակիցների փոխհարաբերությունների շրջանակներում՝ Թուրքիայի, Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի: ԱՄՆ-ն և Ֆրանսիան այս տարածաշրջանում մեծ լծակներ չունեն: Սենատի նախաձեռնությունը նաև միջոց է՝ Մակրոնին Անդրկովկասի գործողություններում որոշիչ ներգրավվածություն ապահովելու համար:

Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա Ֆրանսիայից և Բելգիայից ստացվող նորությունները վերջին շրջանում քիչ հաճելիներից են: Ճանաչման հարցում Փարիզը շրջանցեց Երևանին: Հայաստանի կողմից Արցախի ճանաչման դեպքում, սակայն, կառաջանային մի շարք խնդիրներ՝ կապված Ռուսաստանի հետ. առնվազն հարց կառաջանար՝ արդյո՞ք ՀԱՊԿ-ի երաշխիքները տարածվում են Արցախի վրա: Մյուս կողմից՝ ՄԱԿ-ի բանաձևերը՝ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին, դեռ ուժի մեջ են:

Ֆրանսիայի դիրքորոշումը Հայաստանին հույս է տալիս, որ Արցախի ճանաչումն այլևս տոքսիկ քայլ չի հանդիսանա, որը կհանգեցնի միջազգային պատժամիջոցների: Ընդհակառակը, այժմ դրանք սպառնում են Թուրքիային և, հնարավոր է, Ադրբեջանին:

Այս պատերազմում Բաքվի կարևոր ձեռքբերումներից է համարվում նաև հաջողությունը տեղեկատվական պատերազմում: Ալիևը կիրառել է այն առավելությունները, որոնք ապահովվում է ավտորիտար ռեժիմը՝ ի տարբերություն ժողովրդավարականի: Պատերազմի ընթացքում Հայաստանում շարունակում էին գործել սոցցանցերը, ռազմաճակատում օտարերկրյա լրագրողներ կային, հրապարակվում էին զոհերի անունները:

Մինչդեռ Ադրբեջանում կորուստները թաքցվել են, ռազմական խիստ գրաքննություն է սահմանվել, սոցցանցերն անջատվել են, ուժգնացել են ճնշումները: Լրատվությունը տրամադրվել է՝ ըստ անհրաժեշտության: Մեծ աշխատանքներ են տարվել ռուսալեզու հրապարակումների ուղղությամբ՝ հրահրելով նաև ռուս-հայկական հակասություններ:

Այս համատեքստում ակնառու է եղել Հայաստանի պասիվությունը տեղեկատվական պատերազմում: Լայնորեն չհաջողվեց տարածել այն մեծ պաշարը, որ վերաբերում էր Ադրբեջանում ռուս լրագրողների ձերբակալություններին, Գաբալայի ռուսական ՌԼԿ-ի չեզոքացմանը, ՆԱՏՕ-ի հետ կապերին և այլն: Ըստ երևույթին՝ համարվել է, որ հանրային կարծիքը ճիշտ դատողություններ կանի: Սակայն սա չարդարացվեց Ռուսաստանի պարագայում, բայց արդյունավետ գտնվեց Արևմտյան Եվրոպայում: Բայցևայնպես՝ սա էլ միանշանակ հայկական կողմի ջանքերի շնորհիվ չէր. հայանպաստ դիրքորոշման հարցում մեծ դերակատարում ունի Թուրքիայի և նրա նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի նկատմամբ այնտեղ առկա վերաբերմունքը: