Առողջապահության ոլորտի ներկայացուցիչները սառնասրտորեն են վերաբերվում կորոնավիրուսից մահացություններին ու վարակի տարածմանը, մինչդեռ օգտատերերը տագնապալից կերպով պահանջում են փակել հայ-իրանական սահմանը: Համեմատենք մասնագիտական տեղեկությունները և առկա իրավիճակը:
Ուժեղացված հսկողություն՝ Մեղրիի անցակետում / ©HLIB
ՀՀ Առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանն իր ֆեյսբուքյան էջում ուղիղ եթերով զրուցել է օգտատերերի հետ՝ անդրադառնալով Covid-19 կորոնավիրուսի հետ կապված առանձնահատկություններին և Հայաստան ներթափանցման անհանգստությանը:
Նախարարը, ինչպես ինքն է նշել, փորձել է մասնագիտորեն ներկայացնել խնդրի էությունը: Փորձենք հասկանալ, թե որքանով են Թորոսյանի հայտնած մտքերը մասնագիտական. հիմնական շեշտադրումներն ուղիղ եթերում վերաբերում էին վիրուսի վտանգավորությանը և Հայաստան-Իրան սահմանի փակման հարցին:
Արսեն Թորոսյանի խոսքով՝ կորոնավիրուսները վիրուսների մեծ ընտանիք են, որոնք հանդիպում են թե մարդկանց, թե կենդանիների մոտ: Վերջին 20 տարվա ընթացքում ևս 2 նման բռնկում է տեղի ունեցել: Նախարարը հիշեցրել է 2002-2003թթ. Չինաստանի SARS համաճարակը և 2012թ. բռնկված MERS-ը:
Նախարարի խոսքով՝ SARS-ի սկզբնաղբյուրը կատուներն են համարվում, իսկ MERS-ինը՝ ուղտերը: Covid-19-ի համար, ըստ նախարարի, դեռևս հիմնական «մեղավորը» հայտնի չէ. քննարկվող տարբերակներն են չղջիկներն ու օձերը:
SARS (Severe acute respiratory syndrome) — այս հիվանդությունը նույնպես կորոնավիրուսի բռնկում է: 2002թ. Չինաստանում բռնկված վիրուսով ընդհանուր առմամբ վարակվել է 8437 մարդ, մահացել են 813-ը (մահացությունը՝ 9%): Այս վիրուսի դեպքում նույնպես հիմնական զոհը տարեցներն են եղել:
Սակայն նախարարի համեմատությունն այս և նոր տեսակի կորոնավիրուսների միջև այնքան էլ տեղին չէ, քանի որ Covid-19-ը ընդամենը 2 ամսվա ընթացքում խլել է 2,5 հազար մարդու կյանք, վարակված են շուրջ 77 հազարը: Թեև մահացածությունը 1-4% է, սակայն տարածվածության առումով սա ավելի վտանգավոր բնույթ է կրում:
MERS (Middle East respiratory syndrome) — Այս համաճարակը բռնկվել է 2012թ. Սաուդյան Արաբիայում: 2019թ. վերջի և 2020թ. սկզբի դրությամբ այս հիվանդությամբ վարակվածների թիվը շուրջ 2500 է, մահացածներինը՝ մոտ 900: Մահացության հավանականությունը՝ 40-50%: MERS-CoV-ի համար պատվաստանյութի վերջնական տարբերակը դեռ հաստատված չէ. դրանով մարդիկ դեռ շարունակում են վարակվել:
Ինչպես SARS-ի դեպքում, MERS-ը նույնպես իր տարածվածությամբ տարբերվել է Covid-19-ից: Թեև վերջինս հիմնականում Չինաստանում է տարածվում, սակայն երկու ամսվա ընթացքում մահացության ցուցանիշով գերազանցել է նախորդներին: Ուստի նախարարի համեմատությունն այստեղ ևս որոշակի առումով մեղմացված է:
Կորոնավիրուսներն, ըստ նախարարի, կարող են առաջացնել ինչպես սովորական մրսածություն, այնպես էլ ծանր հիվանդություններ՝ թոքաբորբ, այլ օրգանների ախտահարում և այլն:
Նախարարը զուգահեռներ է անցկացրել գրիպի վիրուսի հետ: Նա նշել է, որ ինչպես սովորական գրիպի, այնպես էլ կորոնավիրուսի դեպքում հիմնական թիրախը տարեցներն են, խրոնիկ հիվանդություններ և թույլ իմունիտետ ունեցողները: Նախարարն ընդգծել է սովորական գրիպի վտանգավորությունը. դրանից տարեկան կես միլիոն մարդ է մահանում աշխարհում:
Արսեն Թորոսյանը նշել է նաև տարբերությունը. ի տարբերություն նոր տեսակի կորոնավիրուսի՝ սովորական գրիպն ունի պատվաստանյութեր, որոնցով պատվաստվելու դեպքում վարակվելու հավանականությունը չնչին է: Նոր վիրուսի համար պատվաստանյութը չեռ չկա: Նախարարն այստեղ ուշադրություն է հրավիրել այն բանի վրա, որ կորոնավիրուսն ավելի վտանգավոր չէ, քան գրիպի դեմ պատվաստված չլինելը: Նրա խոսքով՝ նոր տեսակի կորոնավիրուսի համաճարակն այն վտանգավորությունը չունի, որի պատճառով պետք է խուճապ սկսվի:
Հատկապես Ֆեյսբուքում այս օրերին բուռն քննարկվում է կորոնավիրուսի թեման. մարդիկ անհանգստացած են, որ այն կհասնի նաև իրենց: Նախարարը թեև վիճակագրության հիման վրա կոչ է անում խուճապի չմատնվել, բայց, հաշվի առնելով, որ այդ վիճակագրությունում մարդկային կյանքեր են, ապա պետք է մտահոգվել գեթ մեկ մահվան դեպքով՝ փորձելով կանխել նույնիսկ մեկ մահը:
Բացի այդ, ինչպես նախարարն է նշում, գրիպի դեմ պատվաստանյութն առկա է, և խիստ անհրաժեշտության դեպքում հնարավոր է կանխել դրա վտանգը, մինչդեռ նոր տեսակի կորոնավիրուսի դեպքում նույնիսկ հայտնաբերելն է դժվար, իսկ պատվաստանյութն, ըստ մասնագետների, մի քանի ամիս կարող է դեռ չլինել:
Թորոսյանի խոսքով՝ Covid-19-ի դեպքում մահանալու հավանականությունը 1-4% է: Նրա վստահեցմամբ՝ սովորական գրիպի դեպքում այդ ցուցանիշն ավելի բարձր է: Նախարարը նշել է նաև փոխանցման-տարածման ճանապարները, որոնք նույնական են նաև գրիպի համար. հիմնականում օդակաթիլային և շփման միջոցներն են: Պաշտպանվելու միջոցը նույնպես նույնն է՝ հիգիենա, լվացվել, բերանը փակել, չկուտակվել, խուսափել շփումներից հիվանդի հետ, օդափոխել տարածքը:
Նախարարը որպես խնդիր է ներկայացրել չարտահայտվող դեպքերում (երբ ախտանիշներ չկան, բայց մարդը վարակված է) վիրուսի հայտնաբերումը, երբ այն փոխանցվում է՝ առանց փոխանցողի մոտ դրսևորվելու: Նախարարն ընդգծել է, որ ծանր հետևանքներն արտահայտվում են միայն փոքր թվով վարակվածների մոտ, ուստի ամբողջ հասարակությանը միաժամանակ սքրինինգ անելու կարիք չկա, առավել ևս՝ հնարավորություն:
Չթերագնահատելով նախարար Արսեն Թորոսյանի մասնագիտական գիտելիքները՝ նշենք միայն, որ հասարակությունն առավել տաքարյուն է արձագանքում վտանգներին, մինչդեռ, ինչպես նկատած կլինենք հիվանդանոց այցելելիս, բժիշկներն ավելի սառնասրտորեն են վերաբերվում հիվանդությանն ու մահվանը: Դա բնական է այդ ոլորտի մասնագետների համար, սակայն հանրությանը «մահերը քիչ են, 100 հիվանդի դեպքում ընդամենը 1-4 մահը նոռմալ է» արտահայտությունը կարող է ավելի շատ գրգռել:
Հաջորդ խնդիրը թույլ իմունիտետ և խրոնիկ հիվանդություններ ունեցողներին սպառնացող վտանգն է. Հայաստանում այդպիսիք քիչ չեն՝ անկախ պատճառներից: Նշենք նաև, որ եթե գրիպի դեպքում ինկուբացիոն շրջանը 7-15 օր է, ապա Covid-19-ի դեպքում՝ առնվազն 14 օր:
Նախարարը նշել է, որ կորոնավիրուսի դեմ պայքարում մարդկանց տեղաշարժի սահմանափակումն «աշխատող» միջոց չէ: Նրա խոսքով՝ հնարավոր չէ, որ բոլոր պետությունները փակեն իրենց սահմանները: Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունն, ըստ նախարարի, կոչ է արել ոչ թե փակել մուտքը, այլ՝ ելքը. վարակված տարածքից թույլ չտալ մարդկանց ելքն այլ տարածքներ՝ հաշվի առնելով նաև ինկուբացիոն շրջանը: Վերջինս, ինչպես նշեցինք, առնվազն 2 շաբաթ է:
Նախարարն անդրադարձել է Իրանի հետ սահմանը փակելու պահանջին՝ նշելով, որ եթե Իրանում վարակվածների թիվը մոտ 3 տասնյակ է, ապա Իտալիայում 70-ից ավել են, այլ երկրներում ևս մեծ թվով վարակվածներ կան, ուստի ամբողջ ուղևորահոսքն աշխարհի առաջ փակելը խելամիտ չէ: Սակայն, ըստ նախարարի, այսօր և վաղը քննարկվելու է սահմանները փակելու հարցը, ինչպես դա արվել է Չինաստանի դեպքում:
Թորոսյանը նշել է, որ ճիշտ լուծումն ունենալու նպատակով պատրաստվում է քննարկումներ ունենալ ինչպես համաճարակաբանների, այնպես էլ արտաքին գործերի գերատեսչության, դեսպանատների հետ: Վերջում նախարարը կոչ է արել հետևել միայն պաշտոնական հաղորդագրություններին և չտրվել խուպային հայտարարություններին:
Այս նյութը պատրաստելու ընթացքում ստացվեցին տեղեկություններ, որ Իրանում ևս 2 մահվան դեպք է գրանցվել: Վարակվածների թիվը նշվում է 43: Կարանտինի մեջ է 785 մարդ: Տեղեկություններ են պտտվում, թե իրականում վարակվածների թիվն ավելի մեծ է. հաշվի առնելով մահացության ցուցանիշը՝ այդ թիվը պետք է որ լինի 600-ից ավելի:
Իրանի հետ սահմանն արդեն փակել են Թուրքիան, Թուրքմենստանը, Աֆղանստանը, Քուվեյթը, Սաուդյան Արաբիան, Իրաքը: Վրաստանն ու Հայաստանն իրենց քաղաքացիներին կոչ են արել հնարավորության դեպքում խուսափել Իրան մեկնելուց: Իրանում ՀՀ հյուպատոսարանը սահմանափակել է գործառույթները:
ԱԺ Առողջապահության և սոցիալական հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Նարեկ Զեյնալյանը հայտնել է, որ Մեղրիի սահմանային անցակետի փակման հարցն օրակարգում է:
Ի հեճուկս բազմաթիվ օգտատերերի պահանջի, որոնց թվում են նաև քաղաքական ու հասարակական գործիչներ, Իրանի հետ սահմանը դեռ փակ չէ: Ավելին՝ հարավային անցակետ է գործուղվել մասնագետների խումբը, որն ուսումնասիրելու է Հայաստան ժամանողներին:
Բարձրաձայնվող հիմնական խնդիրն այն է, որ ժամանողների մոտ վիրուսի հայտնաբերումը հենց սահմանակետում քիչ հավանական է՝ հաշվի առնելով ինկուբացիոն շրջանը: Վրաստանում, օրինակ, Իրանից ժամանած քաղաքացիներ կան, ովքեր հոսպիտալացվել են կորոնավիրուսի կասկածանքով:
Ներկայումս Մեղրիի անցակետում ուժեղացված հսկողություն է իրականացվում: Չինաստանից ժամանողները հասցեական քարտ են լրացնում, որից հետո բժիշկներն այցելում են նրանց բնակության/գտնվելու վայր և դիտարկում կատարում՝ 14 օր պահելով հսկողության ներքո: Մինչ օրս 83 պացիենտ է անցել լաբորատոր հետազոտություն, որոնց մոտ կորոնավիրուս չի հայտնաբերվել:
Ընդհանրացնելով նշենք, որ այս պահի դրությամբ սահմանը փակելու անհրաժեշտություն ոլորտի ներկայացուցիչները չեն տեսնում:
Ֆեյսբուքում ակտիվորեն քննարկվում էր այն հարցը, թե արդյո՞ք առողջապահական գերատեսչությունն ունի համապատասխան միջոցները՝ նոր տեսակի կորոնավիրուսի հայտնաբերման համար:
Ոլորտի ներկայացուցիչները նշել են, որ կորոնավիրուսի հայտնաբերման թեստեր Հայաստանում առկա են. ներկայումս շուրջ 500-ն են, ևս 200-ը սպասվում է առաջիկայում, այնուհետև համալրման գործընթացը, ինչպես նշում են, շարունակվելու է:
Առողջապահական ոլորտի ներկայացուցիչները վստահեցնում են, որ Հայաստանում բոլոր անհրաժեշտ պայմաններն առկա են՝ նոր տեսակի կորոնավիրուսը հայտնաբերելու և չեզոքացնելու համար:
UPD. Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ Կառավարության արտահերթ հեռակա որոշմամբ հայ-իրանական պետական սահմանը 2 շաբաթով փակ կլինի:
Վարչապետը նույնպես կոչ է արել խուճապային տրամադրություններ չտարածել:
Իրանական աղբյուրը տեղեկացնում է, որ Թուրքիան ու Բաքուն մտադրություն են ունեցել հանկարծակի հարձակում ձեռնարկել Հայաստանի…
Քանի դեռ վերլուծական շրջանակներում փորձում են վեր հանել Իրանի և Ադրբեջանի միջև լարվածության իրական պատճառներն…
Ռուսական խաղաղապահ ստորաբաժանումն Արցախի «Հյուսիս» տեղանքում հրադադարի հնարավոր խախտումների կանխման և դիտակետերի անվտանգության ապահովման վարժանքներ…
Լճի ափամերձ եզրագիծը նահանջել է 1 կմ-ով, ջրի մակարդակն ընկել է 22-23 մ-ով: Ցամաքած հատվածներում…
Վարչապետ Փաշինյանի նախկին խորհրդական Լևոն Մազմանյանն ուշագրավ վերլուծություն է հրապարակել իր ֆեյսբուքյան էջում, որտեղ անդրադարձել…
Ի հեճուկս Ալիևի փորձերին՝ «Լեռնային Ղարաբաղ» անվանումը միջազգային փաստաթղթերից դուրս մղելու ուղղությամբ, Ստրասբուրգում ընդունվել է…