Տեխասում հաջողվել է սպրայթ-մեդուզա տեսակի կայծակ նկարել

Հազվադեպ երևույթն արձանագրել հաջողվել է Սթիվեն Համելին, ով Մակդոնալդի աստղադիտարանի մուգ երկնքի մասնագետն է: Նա որսացել է մեդուզայի տեսք ունեցող կայծակի «սպրայթ» տեսակը հուլիսի 2-ին՝ Տեխասի Լոք լեռան վրա:

Համելը նշել է, որ սպրայթները սովորաբար աչքի համար կարճատև, աղոտ կառուցվածքներ են երևում: Անհրաժեշտ է մեծ ջանք գործադրել, դրանք նկատելու համար: Մասնագետի խոսքով՝ տեսնելիս նույնիսկ դրանում համոզվում է պատկերը դիտելուց հետո:

Նա այդ օրը 4,5 ժամ տեսանյութ էր նկարել: Իսկ այս տարի՝ արդեն շուրջ 70 ժամ, որոնց արդյունքում որսացել է մոտ 70 սպրայթ: Նրա խոսքով՝ դրանց մի մասը մեկ որոտի ընթացքում է նկարել:

Ալյասկայի համալսարանի ֆիզիկայի պրոֆեսոր Դևիդ Սենթմանն է (մահացել է 2011թ.) նորահայտ կայծակնային երևույթն առաջարկել անվանել «սպրայթ»: Նրա խոսքով՝ անվանումը լավագույնս բնութագրում է նրա արտաքին տեսքը, քանի որ բառն ընդգծում է որոտի կախարդական, ակնթարթային երևույթը:

Որոշ սպրայթներ մեդուզայի տեսք ունեն: Այդպիսին է նաև Համելի նկարածը: Մյուսներն ուղղահայաց աղեղների նման են, կարմիր գույնի՝ դեպի ներքև ծավալվող արմատներով, որոնք այս տեսակին նմանեցնում են գազարի:

Մեդուզաների նման սպրայթները կարող են հսկայական չափերի հասնել: Համելը ենթադրել է, որ Տեխասում գրանցված կայծակը շուրջ 50 կմ երկարություն և նույնքան բարձրություն է ունեցել: Սպրայթներից որոշները տեսանելի են 500 կմ հեռավորությունից: Այդ վառ բռնկումներն առաջանում են 50-100 կմ բարձրության վրա, գտնվում են միջնոլորտում (մեզոսֆերա)՝ Երկրի մթնոլորտի ամենասառը շերտում:

Սպրայթները սառը պլազմայի էլեկտրական լիցքեր են: Դրանք հայտնվում են ուժգին կայծակի հարվածից վայրկանից էլ քիչ ժամանակ հետո և տևում է մինչև 100 մվ: Առաջին անգամ այդ երևույթը պատահաբար արձանագրվել է Մինեսոտայի համալսարանի ֆիզիկոսների կողմից՝ 1989թ.՝ նոր զգայուն տեսախցիկի փորձարկման ժամանակ: Մինչ օրս սպրայթների ֆիզիկական բնույթը քիչ է ուսումնասիրված:

Հաճախ դրանք խմբերով են հայտնվում, հազվադեպ՝ մեկական: Բռնկումների գույնը և կառուցվածքը կախված է բարձրությունից, ինչն էլ կապ ունի ճնշման և մթնոլորտի բաղադրության հետ: Օրինակ՝ եթե սպրայթը հայտնվում է 70 կմ բարձրության վրա, ապա ազոտի հաշվին այն կարմիր գույն կունենա: