BBC-ի ռուսական ծառայությունն Ամուլսարի հարցի վերաբերյալ հոդված է հրապարակել

Մարտահրավեր Փաշինյանի համար. ինչպե՞ս ոսկու շուրջ անհամաձայնությունը մասնատեց Հայաստանը

Ամուլսարից արդյունահանված ոսկին կարող էր Հայաստանի բյուջեն հարյուրավոր միլիոն դոլարներով լցնել՝ հարկերի տեսքով: Սակայն օֆշորային «Լիդիան» ընկերության՝ դեռևս նախորդ իշխանությունների օրոք մեկնարկած ամբիցիոզ նախագիծը բնապահպանների և տեղի բնակիչների կողմից զանգվածային բողոքի ալիք է բարձրացրել:

Ներկայումս պարզ լուծում չկա, և Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը հայտնվել է ներքին քաղաքական ճգնաժամի և խոշոր ներդրողին կորցնելու միջև: «Լիդիանում» ասում են, որ պատրաստ են Հայաստանին դատի տալ:

Կոլորադոյում հիմնադրված, Ջերսիում գրանցված ընկերությունն Ամուլսարում ոսկի է հայտնաբերել դեռևս 2006թ.: Ներդրողները միլիարդների շահույթ են կանխատեսում: Սակայն բնապահպանները և տեղացիները անհանգստանում են, որ հանքավայրի շահագործումը վտանգավոր է տարածաշրջանի կարևորագույն Սևանա լճի էկոհամակարգի և Ջերմուկ քաղաքի տնտեսության համար: Վերջինս հանդիսանում է Կրեմլի հանքային ջրի թիվ մեկ մատակարարը:

Ցույցերի պատճառով «Լիդիանի» աշխատանքները դադարեցված են դեռ նախորդ տարվանից, իսկ ընկերությունում պատրաստ են հարցը լուծել դատարանով: «Լիդիան» ընկերությանը լիցենզիա տրամադրած Սերժ Սարգսյանը 2018թ. գարնանը ժողովրդական հոծ զանգվածների բողոքի ցույցերի արդյունքում հրաժարական էր ներկայացրել:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարի լոզունգների ներքո իշխանության եկան երիտասարդ ընդդիմադիրները՝ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ, ովքեր կասկածանքով էին վերաբերվում նախորդների կնքած պայմանագրերին:

Նոր իշխանությունը մեկ տարուց ավել ուսումնասիրում էր հանքի շահագործման հարցը: Երբ այս տարվա աշնանը Փաշինյանը հայտարարեց, որ հանքի շահագործմանը խոչընդոտելու հիմքեր չկան, արդեն ուշ էր. տեղի բնակիչները և բնապահպանները փակել էին Ամուլսար տանող ճանապարհները՝ կենտրոնացնելով մեծ կոալիցիա:

Հանքավայրի շահագործմանը դեմ հանդես եկան ինչպես ձախ լիբերալ ուժերը, այնպես էլ արմատական ազգայնականները: Նրանց աջակցում են կառավարության մի շարք ներկայացուցիչներ, պատգամավորներ, ովքեր համաձայն չեն վարչապետի դիրքորոշմանը: Վեճը թեժացնում է նաև օտարերկրյա ճնշումը. ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի դիվանագետներն աջակցում են «Լիդիանին»:

«Լիդիանի» ժամանակավոր ղեկավար Էդվարդ Սելլերս BBC-ի ռուսական ծառայությանը հայտնել է, որ այսպես շարունակվել չի կարող: Նրա խոսքով՝ եթե կառավարությունը միջոցներ չձեռնարկի, ընկերությունի չի կարող ներգրավել ֆինանսավորում և հարկադրված կլինի կամ վաճառել բիզնեսը կամ դիմել դատարան: Այլ տարբերակ, հնարավոր է, չգտնվի: ՀՀ վարչապետի մամուլի քարտուղար Վլադիմիր Կարապետյանը նշել է, որ Հայաստանը պատրաստ է ցանկացած զարգացման, այդ թվում և՝ արբիտրաժի:

«Լիդիանը» հիմնադրվել է 2000-ականների կեսերին՝ Թուրքիայում, Բալկաններում և Հարավային Կովկասում ոսկու հանքարդյունահանման նպատակով, սակայն Ամուլսարը նրա միակ գործող նախագիծն է: Ընկերությունում վստահեցնում են, որ արդեն ծախսել են ավելի քան 400 մլն դոլար: Հարկերը գերազանցել են 360 մլն դոլարը:

Հնարավո՞ր է արբիտրաժը

«Լիդիանը» բարդ կառուցվածք ունի ընկերության համար, որը դեռ չի սկսել հիմնական գործունեությունը՝ ոսկու արդյունահանումը և վաճառքը: Բացի Ջերսում գրանցված գլխադասային կազմակերպությունից և Հայաստանի մասնաճյուղից՝ գրանցված են նաև դուստր ընկերություններ ԱՄՆ-ում, Անգլիայում, Կանադայում և Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում:

Կանադայի և Անգլիայի տարածքում գրանցումը կատարվել է 2018թ. օգոստոսի 28-ին և 29-ին: Դա տեղի է ունեցել ամենայն հավանականությամբ այն բանից հետո, երբ «Լիդիանի» ներկայացուցիչներն առաջին անգամ հրապարակայնորեն հայտարարեցին արբիտրաժի դիմելու մտադրության մասին:

2018թ. հունիսին ակտիվիստները փակել են Ամուլսար տանող բոլոր ճանապարհները, և օգոստոսին հայտնի է դարձել, որ նոր իշխանությունները պատրաստակամ չեն ուժով բացել ճանապարհները: Երբ 2019թ. մարտին ընկերությունը պաշտոնապես տեղեկացրեց Հայաստանի կառավարությանը՝ միջազգային արբիտրաժային դատարան հայց ներկայացնելու վերաբերյալ, դա արեց հենց կանադական և անգլիական մասնաճյուղերի անունից:

Բրիտանիայի երկկողմ ներդրումային պայմանագրերը, որպես կանոն, չեն տարածվում նրա հիմնական ցամաքային տարածքից դուրս, տվյալ դեպքում՝ Ջերսիում, գրանցված ընկերությունների վրա: Այս մասին հաղորդել է լոնդոնյան Fountain Court Chambers-ի իրավաբան Ալեքսանդր Միլները:

BBC-ի հարցեին, թե արդյո՞ք մասնաճյուղերը հիմնվել են Հայաստանին դատի տալու նպատակով, ընկերության ժամանակավոր ղեկավար Էդվարդ Սելլերսը պատասխանել է, որ պատճառները շատ են, թե ինչու են Լոնդոնի և Տորոնտոյի պայմաններն ընկերության համար ձեռնտու, բայց մանրամասներ չի կարող հաղորդել:

Միջազգային արբիտրաժային իրավունքի փորձագետ և Double Bridge Law ընկերության գործընկեր Սերգեյ Ուսոսկինի կարծիքով՝ կոնֆլիկտի ծագումից հետո գրանցված ընկերությունների անունից հայց ներկայացնելու դեպքում իրավաբանական անձինք կհանդիպեն դժվարությունների: Նրա համոզմամբ՝ արբիտրաժ դիմելու նպատակով արված կառուցվածքային փոփոխությունները կարող են դիտվել որպես չարամտություն իրավունքի նկատմամբ և հանդիսանալ հայցի մերժման հիմք:

Շվեյցարական Schellenberg Wittmer իրավաբանական ընկերության գործընկեր Աննա Կոզմենկոն ավելացնում է, որ վեճի ծագումից հետո գրանցված ընկերությունների կողմից հայց ներկայացնելը կարող է ուղեկցվել բարդություններով՝ ներառյալ հետաքննության դադարեցումը, ինչը կախված է հստակ իրադրությունից և յուրաքանչյուր գործի պայմաններից:

Ամուլ սար

«Ամուլ սար»՝ այսինքն՝ «անպտուղ սար»: Այն գտնվում է պատմական Սյունիքի տարածքում, որտեղ Գլաձորի և Տաթևի միջնադարյան համալսարաններում հոգևորականներն ուսումնասիրում էին Արիստոտել, Պլատոն, Ֆոմա Ակվինսկի, Իբն Սին, իսկ սյունյաց իշխանները մարտնչում էին մոնղոլների, թուրքերի ու պարսիկների դեմ:

Հայաստանի Առաջին Հանրապետության անկումից հետո՝ 1920թ., Սյունիքը (Գարեգին Նժդեհի գլխավորությամբ.- խմբ.) որոշ ժամանակ հանդիսացավ բոլշևիզմին դիմադրող վերջին օջախը:

2006թ. «Լիդիանը» սկսել է Ամուլսարի հետախուզումը: Ընկերության ներկայացուցիչները պատմել են, որ պատրատվում են Հայաստանում կառուցել համաշխարհային նշանակության հանքավայր: «Լիդիանի» առաջին ղեկավար Տիմոտի Կաֆլինը հայտարարել է, որ արոտավայրը վերածելու են ոսկու հանքավայրի:

Բայց շուտով սկսվեցին բնապահպանների և տեղի բնակիչների ցույցերը, ովքեր ընկերությանը մեղադրում էին ջրային պաշարների աղտոտման և Սևանա լճի համար վտանգ ստեղծելու մեջ: Ամուլսարը գտնվում է երեք գետերի, երկու արհեստական լճերի մոտ, որոնք կապված են Սևանին:

Ամուլսարի շրջանի բնակիչներն անհանգստանում են, որ տարածաշրջանը կդառնա ոչ բնակելի: Detector.am-ի գլխավոր խմբագիր, քաղաքագետ Էդգար Վարդանյանը հաստատում է, որ տեղի բնակիչների դիրքորոշումն այն է, որ իրենց կարծիքը լիցենզիա տրամադրելիս հաշվի չեն առել:

Ամուլսարից ոչ հեռու գտվում է Ջերմուկը` աշխարհահռչակ սպա-առողջարանն իր բնական աղբյուրներով: «Ջերմուկ» ընկերությունը հանդիսանում է Կրեմլի պաշտոնական մատակարարը: Զբոսաշրջային ոլորտի ներկայացուցիչները նույնպես դեմ են հանքի շահագործմանը, ինչի վերաբերյալ բաց նամակ են հղել կառավարությանը:

Ջերմուկի Զբոսաշրջության զարգացման կենտրոնի տնօրեն Նարեկ Միրզոյանը BBC-ի ռուսական ծառայությանը պատմել է, որ մարդիկ տարիներով ներդրումներ են կատարել, կառուցել են ռեստորաններ և հյուրանոցներ: Եթե շրջակա միջավայրին վնաս հասցվի, աշխատակիցները կհեռացվեն, նրանց կկրճատեն, և կառավարությունը ստիպված կլինի գնահատել ռիսկերը:

2018թ. հունիսից Ջերմուկի բնակիչները փակել են դեպի հանքատեղի տանող ճանապարհները` կասեցնելով «Լիդիանի» գործունեությունը:

Ընկերության ժամանակավոր ղեկավար Սելլերսը պատմել է, որ իր կարծիքով արգելափակման հետևում կանգնած են ոչ թե տեղի բնակիչները, այլ կամ միջազգային բնապահպանական ակտիվիստները, կամ մրցակիցները: Նման մեղադրանք ներկայացրել է նաև փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանը:

Փորձագետները կարծում են, որ գուցե և մրցակիցները խրախուսել են բողոքի ցույցերը, սակայն հիմնական նախաձեռնությունը տեղացիներինն է և հայտնի բնապահպաններինը: Վարդանյանը նշել է, որ մրցակիցների միջամտության ապացույց չկա, միևնույն ժամանակ` հիմնական ակտիվիստներն, ովքեր անցել են բազմաթիվ ցույցերի միջով, ապրում են հասարակ կյանքով:

Էկոլոգներն առանձնահատուկ անհանգստություն են արտահայտում «Լիդիանի» ծրագրերի վերաբերյալ՝ նատրիումի ցիանիդի օգտագործմամբ ոսկու անդյունահանման առումով: 2000թ. ռումինական Բայա-Մարե ոսկու հանքավայրից ցիանիդի արտահոսքի պատճառած էկոլոգիական աղետը համարվում է Եվրոպայում ամենամեծը` Չեռնոբիլից հետո: Այն ազդել է 3 երկրների վրա, իսկ թունավոր նյութերը թափվել են Դունայ գետը և նրա Տիսու վտակը՝ ոչնչացնելով հազարավոր տոննաներով ձկների ու վտանգելով 2,5 մլն մարդու խմելու ջրի մաքրությունը:

Ներկայումս ցիանիդի կիրառումն արգելված է Հունգարիայում, Գերմանիայում, Թուրքիայում, Չեխիայում, ԱՄՆ մի շարք նահանգներում և Արգենտինայի նահանգներում:

Տեղի բնակիչների բողոքի պատճառով 2017թ. «Լիդիանը» զրկվել է ներդրողներից մեկից` Միջազգային ֆինանսական կորպորացիայից (ՄՖԿ, Համաշխարհային բանկի կառույց), որը մի ժամանակ տիրապետել է ընկերության 15% բաժնեմասերի:

Ջերմուկցիները և ակտիվիստները բողոք են ներկայացրել Նյու Յորքում գտնվող Համաշխարհային բանկի օմբուդսմենի գրասենյակ, որ քաղաքի վրա հանքավայրի ազդեցության գնահատման ժամանակ հաշվի են առնվել միայն էկոլոգիական հանգամանքները, բայց ոչ զբոսաշրջային բիզնես, սպա-առողջարանի վրա ազդեցությունը:

Արտաքին հետազոտությունները հաստատել են այդ ենթադրությունները, ինչպես նաև Ամուլսարի ստորոտին գտնվող Գնդեվազ բնակավայրի հայտարարությունը: Մասնավորապես, 2007-2013թթ. ՄՖԿ-ն «Լիդիանից» չի ստացել էկոլոգիական և սոցիալական ռիսկերի վերաբերյալ բավարար տեղեկատվություն և Հայաստան չի ուղարկել մասնագետի` ստուգումների համար: Հետազոտության հրապարակումից հետո ՄՖԿ-ն իր միջոցները դուրս է բերել ծրագրից: «Լիդիանի» ակցիաները նա վաճառել էր ավելի վաղ:

Կես միլիարդի կորուստը

Թեև «Լիդիանը» դեռ եկամուտ չի ստացել, հիմնական ակցիոներները փոփոխվել են մի քանի անգամ: Ներկայումս ընկերությունը տնօրինում են ներդրումային ֆոնդերն ու մասնավոր անձինք, որոնցից ամենախոշոր ակցիոներներն են Resurce Capital Fund-ը (32%), Orion Capital Management-ը (11%) և Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկը (ՎԶԵԲ):

Վերջինս հայտարարել է, որ նախագիծը համապատասխանում է միջազգային նորմերին, բանկի չափորոշիչներին և հայկական օրենսդրությանը: Բանկում սպասում են Հայաստանի Շրջակա միջավայրի նախարարության որոշմանը:

Մյուս բաժնետերերն իրավաբանական և ֆիզիկական անձինք են՝ Հայաստանից դուրս գտնվող: Resurce Capital Fund-ը և Orion Capital Management-ը չեն թաքցնում իրենց թիկունքում կանգնածների անունները, ում իրականում պատկանում են բաժնեմասերը:

Ընկերությունը Հայաստանում արդեն ծախսել է ավելի քան 400 մլն դոլար, որի կեսը՝ նախապատրաստական աշխատանքների, մեքենաների և սարքավորումների գնման վրա: Գումարները ակցիոներային կապիտալի և վարկերի տեսքով հիմնականում տրամադրել են երկու գլխավոր սեփականատերերը՝ RCF-ը և Orion-ը: Սելլերսը նշել է, որ իրենք չեն կարողանում վերադարձնել այդ գումարները:

«Կեղտոտ փիառ հնարքներ»

«Լիդիան» նկատմամբ անվստահությունը նաև սկանդալներն են հրահրում, որոնք Վաշինգտոնի Վուդրո Վիլսոնի կենտրոնի Քիսինջերի ինստիտուտի գիտաշխատող Բրեդլի Ժարդինն անվանել է «կեղտոտ փիառ հնարքներ»:

Տեղի լրագրողները հրապարակել են տեղեկություններ, որ ընկերությունը Հայաստան են բերել և կառավարության հետ հանդիպմանը հրավիրել են փորձագետների, ովքեր ֆինանսական և ազգակցական կապեր ունեն նրա հետ: Այդ կապերը չեն բացահայտվել, իսկ գիտնականներին ներկայացրել են որպես անկախ միջազգային փորձագետներ:

2017թ. հոկտեմբերին Երևանում «Լիդիանի» մասնակցությամբ նապատեսված էր մենեջեր Ահարոն Ստիգսի ելույթը լեռնահանքարդյունաբերության անվտանգ և ժամանակակից պրակտիկայի վերաբերյալ: Իրադարձության համար ընտրվել է Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանը, որը վայելում է ԱՄՆ կառավարության աջակցությունը: Ոչ մի տեղ նշված չէր, որ Ստիգսն ամուսնացած է «Լիդիանի» փոխտնօրեն Բոբ Քարոյի դստեր հետ: Էկո-ակտիվիստների ցույցերից հետո միջոցառումը չեղարկվեց:

2018թ. հունվարին ընկերության ներկայացուցիչները հանդիպել են Հայաստանի Շրջակա միջավայրի նախարարի հետ: Նրանց ուղեկցել է Լարրի Բրեկենրիջը, ով ներկայացվել է որպես «միջազգային անկախ փորձագետ»: Սակայն Բրեկենրիջը Global Resource Engineering ընկերության ավագ ինժեներն է, որից «Լիդիանը» առնվազն երեք անգամ էկոլոգիական զեկույց է պատվիրել Ամուլսարի վերաբերյալ:

Թեստ Փաշինյանի համար

Բողոքների բնույթն ինչպես էկոլոգիական է, այնպես էլ՝ քաղաքական. Ամուլսարի վերաբերյալ կասկածներն ակնհայտորեն ուղեկցվել են նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանից դժգոհությամբ:

Հայաստանում շատերն են վստահ, որ նախկինները հանքավայրի շահագործմանը թույլտվություն են տվել ինչ-որ կոռուպցիոն սխեմաների շրջանակներում: Այս մասին հայտնել է քաղաքագետ Վարդանյանը: 2018թ. ապրիլին Նիկոլ Փաշինյանի՝ փողոց դուրս գալու կոչին առաջինն արձագանքած ակտիվիստներից շատերը նույնպես դեմ են հանքի շահագործմանը: Քիսինջերի ինստիտուտից Ժարդինի կարծիքով Ամուլսարը Փաշինյանի համար թեստ է դարձել, որպես պրոգրեսիվ քաղաքական գործիչ և թավշյա հեղափոխության մարմնավորում:

Փաշինյանն ինքը խոստովանել է, որ այս նախագծին հավանություն չէր տա, եթե կոնցեսիայի հարցը հիմա վճռելիս լիներ: Սակայն լիցենզիան տրվել է նախորդների կողմից, և կառավարությունը հայտնվել է փակուղում:

Ավելին, վարչապետը խոստացել է կյանքի կոչել նաև «տնտեսական հեղափոխությունը», իսկ «Լիդիանը» խոստանում է, որ հանքը 11 տարի շահագործելու դեպքում բյուջեն կունենա ավելի քան 400 մլն դոլարի հավելյալ մուտքեր: Վարչապետի մամուլի քարտուղարը հայտարարել է, որ ներկայումս կառավարությունը սպասում է Ամուլսարի ստուգումների արդյունքներին, որոնք իրականացվում են բնապահպանության տեսչության կողմից:

Օտարերկրյա ճնշում

Ամուլսարի հարցում մեկ այլ խնդիր է ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի դեսպանների կողմից «Լիդիանին» աջակցությունը: Ամերիկյան փորձագետ, Eurasianet-ի Կովկասի բաժնի խմբագիր Ջոշուա Կուչերը նշել է, որ վաղուց է հետևում հետխորհրդային երկրներում ԱՄՆ-ի վարած քաղաքականությանը, և ապշած է այս հարցում նման անկեղծ հայտարարություններից:

ԱՄՆ-ի նախկին դեսպան Ռիչարդ Միլսը 2018թ. հրաժեշտի խոսքում հայտարարել է, որ դեպի Ամուլսար տանող ճանապարհների փակումը կարող է Հայաստանի գրավչությունը նվազեցնել օտարերկրյա ներդրողների համար:

Միլսը նշել է, որ վարչապետն ու իր ավագ խորհրդատուները հասկանում են իր մտահոգությունը և փորձում են հավասարակշռել ու գտնել լուծում: Դեսպանը կոչ արել այդ գործընթացն արագացնել և այնպես անել, որ հարցը լուծվի օրենքի շրջանակներում: Կուչերի կարծիքով՝ ամերիկացի դեսպանի հրապարակային հայտարարությունները անսովոր կտրուկ էին:

Երևանում ԱՄՆ-ի դեսպանության մամուլի քարտուղարը նշել է, որ բողոքի ցույցերի սկզբում ԱՄՆ դեսպանությունը կոչ է արել զերծ մնալ բռնությունից և գործել օրենքի շրջանակներում: Հույս են հայտնել, որ Հայաստանի կառավարությունը և «Լիդիանը» կուսումնասիրեն հնարավոր տարբերակները՝ փոխադարձ կիրառելի, ընկերական և շուտափույթ լուծման ուղղությամբ:

Մեծ Բրիտանիայի կողմից ընկերությանը տրամադրվող աջակցության մասին են վկայում դիվանագիտական փաստաթղթերը: «Լիդիանի» ղեկավարության և Հայաստանի բրիտանացի դիվանագետների միջև հաղորդակցությունից հետևում է, որ մենեջմենթը տարիներ շարունակ շփվել է դեսպանների հետ, համատեղ կազմակերպել են լսումներ, սեմինարներ և նույնիսկ թագուհու ծնունդն են միասին նշել: Փաստաթղթերը հրապարակվել են OpenDemocracy-ի կողմից, որը բրիտանական՝ տեղեկատվության ազատության մասին օրենքի համաձայն հասանելիություն էր ձեռք բերել:

BBC-ի հարցմանն ի պատասխան՝ Մեխծ Բրիտանիայի դեսպանությունն աջակցում է բրիտանական ընկերությունների զարգացմանն ամբողջ աշխարհում: Այս կապակցությամբ դեսպանությունը համագործակցում է նաև հայկական շուկայում գործող բրիտանական ընկերությունների հետ: Նշվել է նաև, որ հարգում են Հայաստանի կառավարության որոշումը՝ Ամուլսարի վերաբերյալ սեփական երաշխիքները ստանալու հարցում:

Անհամաձայնություն կառավարությունում

Հայաստանի խորհրդարանի և կառավարության զրուցակիցները պատմել են, որ Ամուլսարի վերաբերյալ ընդունված որոշումն առաջացրել է ներքին անհամաձայնություններ: Դրանք նոր իշխանության ներսում լուրջ հակադրություններ են:

Պատգամավորների մի խումբ, դեմ լինելով հանքի շահագործմանը, այդ հարցը բարձրացրել են Փաշինյանի մոտ՝ «Իմ Քայլը» խմբակցության փակ հանդիպումներում: Խմբակցությունում ընդունված է վիճել փակ դռների ետևում, իսկ անհամաձայնությունը բացահայտ արտահայտելը չի խրախուսվում: Խմբակցությունը հարցերին միաձայն է քվեարկում:

Հանքի շահագործմանը դեմ հանդես եկող պատգամավորները Փաշինյանին ներկայացրել են իրենց դիրքորոշումը, փաստերը: Նրանց կարծիքով՝ վարչապետը լսել է իրենց: Սակայն վարչապետը կրկին հայտարարեց, որ Ամուլսարի շահագործումը դադարեցնելու օրինական հիմքեր չկան և տեղի բնակիչներին կոչ է արել բացել ճանապարհները: Կոչն անպատասխան է:

«Խումարաթող՝ էյֆորիայից հետո»

«Լիդիանի» վերջին հաշվարկներով, եթե ճանապարհները բացվեն, գարնանը՝ ձնհալից հետո, ընկերությունը կարող է վերսկսել հանքի շինարարությունը, իսկ առաջին ոսկին կստացվի 2020թ. վերջին կամ 2021թ. սկզբին: Դրա համար կպահանջվի ևս 150 մլն դոլարի ներդրում և շուրջ 25 մլն դոլարի շրջանառու կապիտալ:

Ընկերության ղեկավար Սելլերսը նշել է, որ եթե «Լիդիանը» չկարողանա շարունակել աշխատանքները, ապա Հայաստանի համբավը միջազգային ներդրողների «աչքից կարող է ընկնել»: Նրա խոսքով՝ միջազգային ֆինանսական հանրությունը հետևում է իրավիճակին:

Վարչապետը և նրա տեղակալները կիսում են այս վտանգը և հրապարակային ելույթներում հղում են արբիտրաժի վտանգին և օտարերկրյա ներդրողներին վանելու վտանգին: Իսկ մինչ Ջերմուկի բնակիչները շարունակում են արգելափակել ճանապարհը դեպի հանքավայր՝ չնայած վարչապետի կոչին: Վարդանյանը չի բացառում, որ կոչով հարցը լուծելու անհաջող փորձից հետո իշխանությունները կարող են անցնել ուժի կիրառմանը:

Փաշինյանի մամուլի քարտուղարը BBC-ի հարցին ի պատասխան նշել է, որ կառավարությունը գործելու է Սահմանադրությանը, ՀՀ օրենսդրությանը համապատասխան և հաշվի է առնելու միջազգային պարտավորությունները:

Քիսինջերի համալսարանից Ժարդինը համարում է, որ ինչպիսին էլ լինի վեճի հանգուցալուծումը, Ամուլսարի էթիկական դիլեման հանդիսանում է ծանր խումարաթող (похмель)՝ հեղափոխական էյֆորիայից հետո: