Բոլոր ԶԼՄ-ները գրում են Չինաստանի նոր վիրուսի մասին. Տեղեկատվությունը շատ է և հակասական. արդյո՞ք պետք է վախենալ

1. Ամենուր գրում են այդ վիրուսի մասին: Ամեն ինչ իսկապե՞ս այդքան լուրջ է: Նախկինում արդյո՞ք այն չի եղել

Հստակ է, որ 2019-nCoV նոր կորոնավիրուսը լուրջ է: Հունվարի 24-ի առավոտյան հայտնի է 893 հիվանդացության և 26 մահվան դեպք, այսինքն՝ հիվանդությունից մահացությունը 2,9% է, և այդ ցուցանիշը կարող է աճել (հիվանդների մի մասը ծայրահեղ վիճակում է): Հաշվի առնելով ինկուբացիոն շրջանը՝ հիվանդների ընդհանուր թիվը կարող է մի քանի հազար լինել, իսկ մահվան դեպքերը կարող են հասնել հարյուրի:

Նման մի բան նախկինում էլ եղել է. 2002-2003թթ. ատիպիկ թոքաբորբով վարակվել է 7 հազար մարդ, մահացել է նրանցից 775-ը: Այն նույնպես տարածվել էր Չինաստանից և նույնպես կենդանու հետ շփումից: Չղջիկներն ատիպիկ թոքաբորբի բազային ձևավորման օջախ են եղել: Այն ժամանակվա վիրուսը նույնպես կորոնավիրուս էր և գենետիկորեն 70%-ով համընկնում էր նորի հետ: Այսինքն, նախկին և նոր համաճարակները «հարազատներ» են:

Այն ժամանակ հիվանդության տարածումը հաջողվել է կանխել կարանտինային միջոցառումներով: Նոր կորոնավիրուսը փոխանցվում է մարդուց մարդուն: Եթե կարանտինային միջոցառումներով սահմանափակել չստացվի, ապա 2019-nCoV-ը բազմաթիվ մահերի պատճառ կարող է դառնալ:

2. Նոր կորոնավիրուսը վտանգավոր է նաև երիտասարդների՞ համար, թե՞ միայն տարեցների

Պետք է հստակ ըմբռնել, որ 2019-nCoV-ը հերթական վիրուսն է՝ ունակ առաջացնելու թոքաբորբ: Ուստի մահացության վտանգն այնքան մեծ է, որքան թոքաբորբի դեպքում: Այսինքն, առաջին հերթին նրանց համար, ովքեր ուշ են դիմել բժշկի, ապա՝ տարեցների և խրոնիկ (այդ թվում՝ շնչառական) հիվանդություններով տառապողների համար:

Դիտարկվել են նոր և 18 տարի առաջ գրանված կորոնավիրուսները: ԱՀԿ-ի տվյալներով՝ նրա դեպքում մահանալու հավանականությունը եղել միջինում 9%, բայց մինչև 24 տարեկանների համար՝ 1%-ից քիչ: 25-44 տարեկանների համար եղել է մինչև 6%, 44-64 տարեկանների համար՝ մինչև 15%, 65 տարեկանից մեծերի համար՝ 55%-ից բարձր: Դրանից չի հետևում, թե երիտասարդներին վտանգ չի սպառնում, բայց տարեցներին այն պետք է առավել մտահոգի:

Մեծ հավանականությամբ՝ այդպես կլինի նաև նոր թոքաբորբի դեպքում, ինչի հարուցիչը ատիպիկի «հարազատն» է:

3. Հնարավո՞ր է՝ առաջանա նոր վիրուս, որը կսպանի մարդկանց, և մենք պաշտպանվելու միջոց չենք ունենա

Նման պատմություններ պարբերաբար են տեղի ունենում: Օրինակ՝ կարմրուկի վիրուսը. գենետիկները հաստատել են, որ 11-13-րդ դարերում այն եղջերավոր անասունների սովորական վիրուս էր: Այնուհետև այն մուտացիայի է ենթարկվել՝ տարածվելով մարդկանց միջև՝ սպանելով միլիոնավորների: 1980թ. դրանից մահացել է 2,6 մլն մարդ, և մինչ օրս տարեկան 20 մլն մարդ է վարակվում: ԱՀԿ-ի տվյալներով՝ նույնիսկ 2017թ. սպանել է 110 հազար մարդու: Ինչպես երևում է՝ ատիպիկ թոքաբորբը դրա համեմատ փոքր դեպք է: ԶԼՄ-ներում այսքան լուրջ լուսաբանվել է միայն այն պատճառով, որ այնտեղ սիրում են նոր ու անսովոր ամեն ինչ:

Ավելին, նույնիսկ 2019-nCoV-ի «հարազատները» մեզ մշտապես վարակում են: Կորոնավիրուսներն առաջացնում են հարբուխ, հաճախ են թաքնվում սուր շնչառական վարակների հետևում և այլն: Սովորաբար այն գոյություն է ունենում, եթե չի սպառնում կրողների մահվանը: Ուստի նմանատիպ այդպիսի մահը նշանակում է, որ կրողների քանակն նվազում է և զանգվածային համաճարակի դեպքում նրանց քանակն այնքան կնվազի, որ վաղ թե ուշ համաճարակը կնվազի: Նշանակում է՝ կնվազի նաև ակտիվ վիրուսների քանակը:

Սակայն երբեմն վիրուսների թագավորություն են ներթափանցում «աննորմալ» գծեր: Օրինակ, արագ մուտացիայի ենթարկվող վիրուսներից մեկը՝ գրիպը, 1918-1919թթ. վարակել է մոլորակի բնակչության 1/3-ին՝ սպանելով առնվազն 50 մլն մարդու («իսպանուհի» համաճարակ): Այն մի քանի անգամ շատ է, քան Առաջին համաշխարհային պատերազմի զոհերի թիվը և գրեթե հավասար Երկրորդի ժամանակ զոհվածների թվին:

Բարեբախտաբար՝ այսօր առկա է բժշկություն, որն արագորեն պատվաստանյութ է ստեղծում: Վիրուսի թուլացած կառուցվածքները ստեղծվում են կարճ ժամանակում, պատվաստումը կտրուկ նվազեցնում է մահացությունը «իսպանուհու» նման ցանկացած համաճարակից:

Կա մեկ սցենար, երբ վիրուսը կարող է սպանել միաժամանակ բազմաթիվ մարդկանց՝ չնայած պատվաստմանը: Օրինակ՝ ՄԻԱՎ-ը. այն վնասում է իմունիտետի բջիջների մի մասը, ուստի իմունիտետը դժվարությամբ է հաղթահարում այն: Դրա դեմ պատվաստանյութ ստեղծելն այնքան դժվար է, որ միայն հիմա են ընթանում փորձարկումները՝ չնայած նրան, որ վիրուսը հայտնի է արդեն տասնյակ տարիներ:

Եթե ծագում է վիրուս, որը տարածվում է օդակաթիլային ճանապարհով, ինչպիսին Չինաստանում ի հայտ եկած նոր կորոնավիրուսն է, բայց միևնույն ժամանակ իմունիտետի բջիջներն է վնասում, ինչպես ՄԻԱՎ-ը, ապա դրա դեմ պատվաստանյութ գտնելը բարդ է: Այդ դեպքում հնարավոր է զոհերի թիվն ավելի մեծ լինի և նման վիրուսից պաշտպանություն երկար ժամանակ չլինի:

Այդպիսի զարգացման հնարավորությունը փոքր է. վիրուսը մասնագիտանում է մեկ տեսակի բջիջների վնասման ուղղությամբ: Նույն ՄԻԱՎ-ը իմունային համակարգի բջիջների վրա հարձակվելու համար նրանց շարքում փնտրում է ռեցեպտոր CD4 պարունակողներին: Բայց շնչառական ուղիներում այդպիսի բջիջները քիչ են. ոչ իմունային բջիջներում այդ ռեցեպտորները շատ չեն: Այնպես որ սովորաբար վիրուսը կարող է լինել դժվար բուժվող, ինչպես ՄԻԱՎ-ը, կամ հեշտությամբ փոխանցվող, ինչպես կարմրուկը:

Հնարավոր է՝ այդ տարրերն արհեստականորեն կոմբինացնել և ստանալ վիրուս, որը կվնասի իմունիտետի և օրգանիզմի սովորական բջիջները, այդ թվում՝ շնչուղիներում, դրանք ավելի վտանգավոր դարձնելու համար: Դա, օրինա, կարող է տեղ գտնել կենսաբանական զենք ստեղծելիս: Բայց դեռևս գենետիկների ունեցած տեխնոլոգիան հեռու է այդ մակարդակի կոմբինացիա ստեղծելուց:

4. Ինչպե՞ս կարելի է նվազեցնել նոր վիրուսով վարակվելու հավանականությունը

Ինչպես և կորոնավիրուսների դեպքում. ինչպես սովորական մրսածության: Նախ, աշխատեք բացառել շփումը հավանական կրողի հետ: Նոր կորոնավիրուսը ծագում է չղջիկների և չինական թունավոր օձի (հավանաբար՝ չինական կոբրայի) կորոնավիրուսի գեներից: Երկուսն էլ վաճառվում են չինական շուկաներում՝ այլ մանր կենդանիների շարքում:

Նոր համաճարակի էպիկենտրոնը Յուհան քաղաքն է, ուր հայտնվել է տեղի ծովամթերքի շուկայից, որտեղ և վաճառվում են այդ կոբրաներն ու այլ կենդանիները: Կորոնավիրուսների երկու գծերի գենետիկ նյութերի ռեկոմբինացիայի պատճառով էլ շուկայում ծագել է 2019-nCoV-ը: Այդ պատճառով խորհուրդ չի տրվում այցելել Յուհան, և, եթե ազնիվ լինենք, Չինաստան՝ ընդհանրապես. ծայրահեղ դեպքում, քանի դեռ համաճարակը չի հաղթահարվել: Պետք է հիշեցնել, որ վիրուսն արդեն հասել է Թայլանդ, Հարավային Կորեա, Ճապոնիա, ԱՄՆ, Սինգապուր, Վիետնամ, Սաուդյան Արաբիա, ուստի այս երկրներ նույնպես ճիշտ կլինի առայժմ չմեկնել:

Եթե արդեն Չինաստանում եք, խուսափեք ծովամթերքի շուկաներից և էկզոտիկ կենդանիներից, ըմպեք միայն ջուր շշերից և բարձր ջերմաստիճանում մշակված սնունդ կերեք:

Մշտապես լվացեք ձեռքերը հասարակական վայրեր այցելելուց և նոր մարդկանց հետ շփվելուց հետո: Օդակաթիլային եղանակով փոխանցվող բոլոր վիրուսներն ակտիվորեն տեղավորվում են ձեռքերում, իսկ մարդիկ ձեռքով բերանին ու քթին դիպչում են միջինում օրական 300 անգամ: Փորձարկումների ժամանակ վիրուսային վարակով մարդը ձեռքով դիպչում է խոշոր գրասենյակի դռանը, ինչը հանգեցնում է նրան, որ վիրուսը հայտնվում է գրասենյակի բոլոր դռների բռնակներին (առողջ աշխատակիցներն են տեղափոխում): Ուստի ձեռքերի հիգիենային պետք է հատուկ ուշադրություն դարձնել: Եթե ամեն անգամ ձեռքերը լվանալու հնարավորություն չկա, օգտագործեք սպիրտային անձեռոցիկներ:

5. Արժե՞ նախապես դիմակներ գնել. իսկ ինչպիսի՞

Առողջապահական ոլորտի մասնագետները նշում են, որ փողոցով քայլելիս դիմակ կրելու անհրաժեշտություն չկա. դրանք խիստ պարտադիր են վարակակիրի հետ շփվելիս կամ ախտանշանների առկայության դեպքում՝ այլոց չվարակելու համար:

Միևնույն ժամանակ դիմակներն էականորեն նվազեցնում են վարակվելու հավանականությունը: Բայց դրանք վաղօրոք կրելու, առավել ևս՝ տեսակի մասին մտածելու կարիքը չկա: Գործնականում դրանք բոլորն էլ հնարավորություններով իրար մոտ են: Եթե գործն այնուամենայնիվ հասնի համաճարակին, հիշեք, որ դիմակը պետք է փոխել մի քանի ժամը մեկ:

6. Ինչքա՞ն ժամանակ անց է վիրուսն արտահայտվում: Ինչպե՞ս հասկանալ, որ հիվանդացել եք

Վիրուսի ինկուբացիոն շրջանը մոտ 14 օր է: Այսինքն, եթե Չինաստանից վերադառնալուց կամ վարակակիրի հետ շփվելուց երկու շաբաթ անց ախտանիշներ չկան ձեզ մոտ, ուրեմն չեք վարակվել:

2019-nCoV-ով վարակվելու մասին վկայում է հիմնականում ջերմությունը: Դրա բարձրացումը կարող է լինել և չափավոր, և լուրջ, բայց առկա է 90% դեպքերում: 80%-ով հանդիպում է չոր հազ և արագ պատող թուլություն: Հաճախ է հանդիպում հևոցը և շնչառության դժվարացումը: Զարկերակը, շնչառությունը և ճնշումը վաղ շրջանում նորմայի մեջ են. դրանք ստուգելու կարիք չկա:

Նշված ախտանիշները հայտնաբերելու դեպքում պետք է դիմել բժշկի, եթե եղել եք համաճարակի օջախ համարվող երկրներում: Մասնագետը ախտորոշում կարող է կատարել թոքերի նկարից. կորոնավիրուսն այնտեղ թոքաբորբին բնորոշ հետք է թողնում:

6. Եթե ամեն դեպքում վարակվել ե՞ք, ի՞նչ անել

Առաջին հերթին խուճապի չմատնվել և սթրես չտանել: Դեռևս 17 տարի առաջ հետազոտողները ցույց են տվել, որ բացասական զգացումների դեպքում մարդու արյան հակամարմինների մակարդկը կտրուկ անկում է: Կոպիտ ասած՝ բնությանն անհաջողներ ու սթրես տանողներ պետք չեն: Ուստի հիվանդության դեպքում հուսատությունը միայն թուլացնում է օրգանիզմի դիմադրողականությունը:

2019-nCoV-ով վարակվելու դեպքում կարևոր դերակատարում ունի իմունիտետը: Դրա դեմ բուժման հատուկ միջոց դեռևս չկա, թեև ենթադրվում է, որ այլ կորոնավիրուսների համար նախատեսված հակավիրուսային պատվաստանյութերը կարող են օգնել:

Այդ պատճառով վարակվելու դեպքում պետք է հանգիստ հետևել բուժող բժշկի խորհուրդներին, և ոչ թե բուժվել տանը, և պետք չէ ավելորդ անգամ նյարդայնանալ:

7. Aliexpress-ից ստացված ծանրոցներն արդեն վտանգավո՞ր են: Ավելի ճի՞շտ է դրանք թողնել փոստում և մնալ առանց հեռախոսի նոր պատյանի

Ներկայումս չկա հստակ պատկերացում, թե ինչքան այդ վիրուսը կպահպանվի կենդանի օրգանիզմներից դուրս: Համաճարակը սկիզբ է առել մեկ շաբաթ առաջ: Կարելի է ընդամենը ենթադրել, թե ունա՞կ է նոր վիրուսը փոխանցվել առարկայորեն:

Ընդհանուր առմամբ՝ վիրուսները լինում են «խելացի» և «դիմացկուն»: Վերջիններն ունեն թաղանթ՝ արտաքին միջավայրից լավ պաշտպանող: «Խելացիներն» ունեն մեծ գենոմ: 2019-nCoV-ն «խելացի» է՝ իր տեսակի մեջ անսովոր երկար ՌՆԹ-ով: Թաղանթը նրան լավ չի պաշտպանում. այն ապրում է տիրոջ մոտ, որտեղ տաք ու հարմարավետ է: Բաց օդի պայմաններում երկար չեն դիմանում:

Չինաստանից հատկապես այս օրերին (չինական Նոր տարի) ծանրոցներն ուշ են առաքվում, վարակվելու վտանգը մեծ է, սակայն ամեն դեպքում հեռախոսի պատյանը ստանալիս ճիշտ կլինի սպիրտային անձեռոցիկով մաքրել:

8. Այն խոզի կամ թռչնի գրիպից վտանգավո՞ր է

Նայած՝ ինչ նկատի ունենք: Հարցն այն է, որ այն նույն «իսպանուհին», համաձայն մի քանի հետազոտությունների, ծագել է ընտանի թռչունների ու մարդու գրիպային վիրուսի գեների ռեկոմբինացիայից (H1N1): Այդպիսի հիբրիդային գրիպը դարձել է համաճարակների պատմության ամենավտանգավորներից մեկը՝ սպանելով առնվազն կես միլիոն մարդու:

Սակայն այդ մասին սովորաբար ոչ ոք տեղյակ չէ: Թռչնի և խոզի գրիպները լրատվամիջոցները համարում են Չինաստանից ծագած համաճարակներ, որոնք այնտեղ գրանցվում են 1990-ականներից սկսած: Թռչնի գրիպը (H5N1) համեմատաբար քիչ վտանգավոր էր, քանզի ավելի դյուրին փոխանցվում էր թռչնից մարդուն, քան մարդուց մարդուն: Ամեն դեպքում, դրանով վարակվելիս մահացության հավանականությունը 50% է (վարակվել է 630 մարդ, մահացել՝ 375-ը):

ԶԼՄ-ները խոզի գրիպն անվանում են A/H1N1 գրիպի պանդեմիա: Իրականում փաստ չէ, որ այն մարդուց է փոխանցվել է խոզերին: Հավանաբար դա խոզերին և մարդուն բնորոշ գրիպի գեների ռեկոմբինացիայի հետևանք է: Ընդհանուր առմամբ՝ դա սովորական գրիպ է քիչ մահացությամբ (3000-ից 1-ը): A/H1N1-ից մահացել է 17 հազար մարդ, ինչը մեծ թիվ է: Բայց պետք է հիշել, որ գրիպից կամ, ավելի ճիշտ, դրա բարդացումից աշխարհում տարեկան 250 հազար մարդ է մահանում:

Իհարկե, խոզի գրիպն ավելի վտանգավոր է նոր կորոնավիրուսի համեմատ՝ զոհերի թվով: Սակայն դրանով 2009-2010թթ. վարակվածների մահացության հավանականությունը 0,03% էր, իսկ 2019-nCoV-ի դեպքում՝ 9% է, այսինքն՝ 300 անգամ ավելի շատ:

9. Մարդիկ դրանից հետո լիարժեք առողջանո՞ւմ են, թե՞ խնդիրներ են մնում

Ներկայումս դա հայտնի չէ. վարակվածների թիվը քիչ է: Սակայն սովորաբար վիրուսային թոքաբորբից հետո ճնշող մեծամասնությունը հետագայում խնդիր չի ունենում:

11. Ի՞նչ հաճախականությամբ են այդպիսի վիրուսները հայտնվում: Նախկինում նույնպե՞ս այդպիսի վտանգավորները եղել են

Կենդանիներից մարդուն փոխանցվող վիրուսները պարբերաբար հայտնվում են նաև մեր օրերում: Օրինակ, մեկ այլ կորոնավիրուսով հարուցված մերձավորարևելյան շնչառական ախտանիշը հայտնվել է նույնիսկ 21-րդ դարում: 2012-2017թթ. դրանով վարակվել է 2 հազար մարդ, մահացել՝ 700 մարդ:

Մարդը վարակվել է միասապատ հիվանդ ուղտից, հիմնականում՝ Արաբական թերակղզում: Սակայն ներկայիս գլոբալիզացիայի պայմաններում հիվանդները կարող են տեղափոխվել մեծ տարածությամբ, ուստի մեկ մարդը Սաուդյան Արաբիայից վիրուսը տեղափոխել են Հարավային Կորեա, որտեղ և մահացել են տասնյակ մարդիկ:

Այդպիսի վիրուսների նորահայտությունը սովորական երևույթ է: Վիրուսների մեծ մասն արագորեն են ենթարկվում մուտացիայի՝ ի տարբերություն բազմաբջիջների, և նրանք հաճախ տարբեր շտամների գենետիկ նյութը կոմբինացնում են, ինչը և բերում է նրանց բարձր փոփոխականությանը և նոր շտամների ի հայտ գալուն: Այդուհանդերձ, ժամանակակից բժշկության շնորհիվ այդպիսի վիրուսներից մահացությունը քիչ է՝ 100 մարդ/համաճարակ:

12. Ի վերջո՝ արժե՞ խուճապի մատնվել: Պատվաստանյութը շո՞ւտ կգտնվի: Հնարավո՞ր է՝ ընդհանրապես չլինի

Խուճապի մատնվելու կարիք ընդհանրապես չկա. ինչպես նշվել է, բացասական զգացումները կարող են լրջորեն ազդեն իմունիտետի վրա, ինչը կնվազեցնի պայքարը դրա դեմ: Եվ ոչ միայն 2019-nCoV-ի՝ բավականին էկզոտիկ հիվանդության դեպքում, այլև՝ ավելի մոտ և վտանգավոր գրիպի ու նրա բարդացումների: Եվ ոչ միայն: Բոլոր տեսակի թոքաբորբերից աշխարհում մահանում է տարեկան 1/4 մլն մարդ, և թույլ իմունիտետով նրանց միջավայրում հայտնվելը վտանգավոր է:

Տեսականորեն՝ պատվաստանյութը շուտով կլինի: Լաբորատորիաներում 2019-nCoV-ի հիման վրա ստեղծվել են մեկ ցիկլի բազմացման կորոնավիրուսներ: Այդպիսիք կարող են հայտնվել օրգանիզմում, մեկ անգամ ստեղծել իրենց կրկնօրինակը, բայց հետո դադարեցնում են ակտիվությունը: Դա, ըստ էության, արդեն պատվաստուկ է, դրա առկայության դեպքում իմունային համակարգը կսովորի անհրաժեշտ պատասխան հնարել:

Մեկ նրբություն կա. ցանկացած պատվաստանյութ պահանջում է անվտանգության երկարատև ստուգումներ, և դա արագ չի կատարվում: Իսկ ատիպիկ թոքաբորբի և նրան «հարազատ» 2019-nCoV-ի համաճարակները հաճախ շեշտակի ավարտվում են: Այն նույն թոքաբորբը տևել է մեկ տարի: Նման կարճ ժամանակամիջոցի համար պատվաստանյութեր չեն ստեղծվում, ուստի, ամենայն հավանականությամբ, համաճարակի դեմ պայքարը կընթանա կարանտինով և հիվանդներին բուժելով: Այդպես է եղել նաև 2002-2004թթ. ատիպիկ թոքաբորբի դեպքում:

Կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութը, որը ոչնչացնում է օրգանիզմի ոչ իմունային բջիջները, կարելի է դարձնել գրեթե երաշխավորված: Որպեսզի բարդ լինի պատվաստուկի ստացումը, վիրուսը պետք է լինի ՄԻԱՎ-ի նման՝ հարձակվի ոչ թե սովորական բջիջների վրա, այլ՝ իմունային համակարգի: Կոպիտ ասած` օրգանիզմի «ոստիկանների» համար դժվար է չեզոքացնել հանցագործ-վիրուսին, եթե այն մասնագիտացած է հենց «ոստիկանների» որսում:

Կորոնավիրուսները դրանով չեն զբաղվում, ուստի նոր համաճարակի համար պատվաստանյութի ստեղծման անհնարինության մասին պետք չէ անհանգստանալ:

13. Նաև ասում են, թե այդ վիրուսը կարող են ամերիկացիները ստեղծած լինել՝ չինական Ամանորի օրերին: Այստեղ ճշմարտության տարրեր կա՞ն

Այդպիսի շշուկներ պարբերաբար են ծագում: Դեռևս ատիպիկ թոքաբորբի ժամանակ երկու ռուսաստանցի հետազոտություններ ենթադրել են, որ դա ամերիկյան վիրուս է: Սակայն վիրուսի ՌՆԹ-ն ուսումնասիրելուց հետո նման «հիպոթեզները» հօդս ցնդեցին:

ՌՆԹ-ով հստակ երևում է, որ և ատիպիկ թոքաբորբը, և նոր կորոնավիրուսը «հարազատներն» են Չինաստանում բնակվող չղջիկների և թունավոր օձերի: Դրանք վաճառվում են Յուհանի էկզոտիկ սննդի շուկայում: Հենց այն պատճառով, որ 2019-nCoV-ը ծագել է գեների խառնուրդով, այն լավ չի տարածվում մարդկանց շրջանում:

Եթե այդ վիրուսն արհեստական ճանապարհով ստեղծված լիներ, ապա այդպիսի արդյունքի համար հեղինակներին պետք էր հեռացնել աշխատանքից: Մարդկանց միջև դժվարությամբ փոխանցվող վիրուսը վատ զենք է:

Եթե «հեղինակներն» այն ստեղծել են մարդուց մարդուն հեշտ փոխանցվելու համար, առավել ևս պետք էր հեռացնել: 2002-2003թթ. ատիպիկ թոքաբորբը Կանադայում տասնյակ զոհերի պատճառ դարձավ: Վտանգավոր վիրուսը հեշտությամբ կարող էր հասնել ԱՄՆ և մեծ համաճարակ հարուցել: Մեծ քանակությամբ ավիաթռիչքների պարագայում Չինաստանի համար վիրուս ստեղծելը նշանակում է համաճարակ ստեղծել սեփական երկրում:

Տեսականորեն հնարավոր է փորձել ստեղծել վիրուս, որը մարդկանց կվարակի առանց հատուկ գեների, և փորձել գտնել այդպիսի գեներ միայն չինացիների մոտ: Առկա տեխնոլոգիաների պարագայում դա հնարավոր է մոտավորապես այնքան, ինչքան իրատեսական է Կետի Տաուի տեխնոլոգիան գաղութացնելը:

Գենոմով մանիպուլյացիա իրականացնելու առկա միջոցները խիստ անբավարար են և ոչ հստակ, որպեսզի նման ամբիցիոզ խնդիր իրագործվի: Բացի այդ, նոր կորոնավիրուսով հիվանալն արդեն գրանցվել է այլ երկրներում, ինչը բացառում է «հակաչինական» կենսաբանական զենքի վարկածը: