Փաշինյանի՝ մինչև 2050թ. նպատակադրումների իրագործման հավանականություն՝ ըստ Shesht.am-ի հետազոտության

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն օգոստոսի 5-ին Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում հայտարարեց առաջադրված ռազմավարական նպատակադրումները, որոնք պետք է իրականանան մինչև 2050թ.:

Այս հայտարարությունները ոչ միանշանակ ընդունվեցին հասարակության և քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչների կողմից. մի մասը համարեց ռոմանտիզմ, անիրատեսական, մի մասը նշեց, որ կիրականանան, եթե Կառավարությունը հստակ՝ ըստ արժանվույն ծրագիր մշակի, իսկ մյուս մասն էլ վստահ է, որ իշխող ուժն ունի քաղաքական կամք, որը հնարավոր կդարձնի այս նպատակադրումների իրականացումը:

Հայաստանի բնակչությունը հասցնել առնվազն 5 միլիոն մարդու

Իրատեսականությունը՝ 5%: Ինչպե՞ս ենք հաշվարկել՝

• — ՄԱԿ-ի կանխատեսմամբ՝ 2050թ. Հայաստանի բնակչությունը կկազմի մոտ 2 մլն 861 հազար,
• — Նախորդ 30 տարվա պաշտոնական վիճակագրության համաձայն՝ Հայաստանից հեռացել է շուրջ 1 մլն մարդ,
• — Արցախյան պատերազմը դեռ ավարտված չէ, դրա հետ կապված խնդիրներն ազդում են նաև ժողովրդագրական ցուցանիշների վրա,
• — Ծնելիության ցուցանիշները խիստ ցածր են, հատկապես՝ գյուղերում, որտեղ նախկինում միշտ բարձր են եղել,
• — Ամուսնության միջին տարիքը բարձրանում է, ինչը ծնելիության նվազման վրա է ազդում,
• + 1926թ. Հայաստանի բնակչության թիվը եղել է 880 հազար, իսկ արդեն 1989թ.՝ 3 մլն 300 հազար, այսինքն՝ շուրջ 60 տարվա ընթացքում գրեթե քառապատկվել է,
• + Նախորդ տարիների արտագաղթի դինամիկան անկում է ապրել՝ առաջացնելով նույնիսկ դրական սալտո,
• + Առկա են անհրաժեշտ քաղաքական կամքը, տնտեսական զարգացման նախադրյալները, մշակվում են ներգաղթի ապահովման հնարավորությունները,
• + Հայաստանն ունի 5-6 մլն-անոց սփյուռք. ներգաղթի ապահովման հնարավորությունները մշակվում են,
• + Ամուսնությունների թիվն աճում է:

Ստեղծել 1 միլիոն 500 հազար աշխատատեղ, լուծել 2.5 միլիոն մարդու զբաղվածության հարցը և վերացնել աղքատությունը

Իրատեսականությունը՝ 10%: Ինչպե՞ս ենք հաշվարկել՝

• — Աշխատատեղերի խնդիր կա հատկապես մարզերում՝ հիմնականում կանանց համար,
• — Մասնագիտությամբ աշխատելու հնարավորությունները մարզերում քիչ են,
• — Ներկայումս Հայաստանում կա շուրջ 800 հազար աշխատանք չունեցող քաղաքացի, որոնց մեծ մասն աշխատել չի ցանկանում,
• — Ստեղծվող նոր աշխատատեղերն ունեն մասնագիտական հմտությունների տիրապետող աշխատակիցների կարիք, սակայն նորաստեղծ աշխատակիցների ստացած կրթությունը բավարար չէ դրա համար,
• — Աշխարհի նույնիսկ ամենազարգացած երկրներում կա աղքատություն. այն վերացնելը անհնար է,
• + 2018թ. Հայաստանում ստեղծվել է մոտ 50 հազար աշխատատեղ, որի մեծ մասը ստվերից է դուրս եկել,
• + Հեղափոխությունից հետո Հայաստանում մեծ թափ են ստացել նորագույն տեխնոլոգիաների ոլորտում ներդրումներն ու աշխատատեղերի ստեղծումը, ինչպես նաև անհատական նախաձեռնությունների շնորհիվ զբաղվածության խնդրի լուծումը,
• + Մասնագետները նշում են, որ 2,5 մլն-ն իրատեսական է, քանի որ դա աշխատանքային տարիքում գտնվողների թիվն է, իսկ 5 մլն բնակչության և գյուղերում զբաղվածության համապատասխան հնարավորությունների ստեղծման դեպքում կլուծվի 2,5 մլն մարդու զբաղվածության հարցը:

Հայաստանը դարձնել արդյունաբերական երկիր, 15-ապատկել Հայաստանի համախառն ներքին արդյունքը

Իրատեսականությունը՝ 7%: Ինչպե՞ս ենք հաշվարկել՝

• — Հայաստանին անհրաժեշտ է տարեկան շուրջ 9,5% տնտեսական աճ, որպեսզի իրականություն դառնա նպատակադրումը,
• — Համաշխարհային բանկը 2020թ. համար կախատեսել է 4,6% աճ,
• — Մասնագետները համոզված են՝ փոքր տնտեսվարողները չեն կարող գործունեություն ծավայել ոլորտներում, որոնք մոնոպոլիզացված են: Հայաստանում դեռևս կա այդպիսի իրավիճակ,
• — Համապատասխան գերատեսչություններում մասնագետների խիստ անհրաժեշտություն կա, թերացումները հաճախակի են, որոնք ազդում են ներդրումների, դրանց ծավալի վրա,
• — Տեղական արտադրողները դժգոհում են, քանի որ տարբեր թույլտվություններ ստանալու դիմումները մերժվում են,
• — Խնդիր կա բեռնափոխադրումների ոլորտում. Հայաստանը դեռևս լոգիստիկայի առումով լուծումներ չունի (ներպետական ճանապարհներ, արտաքին կապ), մոտ ապագայում այդ հարցը՝ հատկապես միջպետական, դժվար թե կարգավորվի,
• — Դժվարությամբ իրականացվող բեռնափոխադրումներն ազդում են ինքնարժեքի վրա՝ հայկական ապրանքն ավելի անմրցունակ դարձնելով,
• — Հայաստանում արտադրվող ապրանքնատեսակների մեջ շատ են եվրոպական ստանդարտներին չհամապատասխանողները, որոնց արտահանումը դեպի Եվրոպա դեռևս հեռանկարային չէ,
• + 2019-ի առաջին եռամսյակի տվյալներով՝ Հայաստանը Եվրոպայում ՀՆԱ-ի աճով առաջին տեղում է,
• + 2019թ. առաջին կիսամյակում արձանագրվել է 7,1% ՀՆԱ աճ, թեև Համաշխարհային բանկը ս.թ. համար կանխատեսել էր 4,3%,
• + Հայաստանն արդյունաբերական երկիր եղել է խորհրդային տարիներին, երբ արդյունաբերությունը կազմել է ՀՆԱ-ի 67%-ը,
• + Հայաստանն ունի ինժեներական ծառայություններ և արտադրանք թողարկելու պոտենցիալ,
• + Նոր իշխանությունները հայտարարել են մարդու և մտքի կարևորության մասին. դրանք ամենաթանկն են, որ Հայաստանը ունի:

Ունենալ 10 մլրդ ԱՄՆ դոլար արժեքը գերազանցող առնվազն 5 հայկական տեխնոլոգիական ընկերություն և 10000 աշխատող ստարտափ

Իրատեսականությունը՝ 1%: Ինչպե՞ս ենք հաշվել՝

• — Մասնագետները գտնում են, որ ներդրումների համար պատասխանատու գերատեսչություններն այսօր անհրաժեշտ մակարդակի աշխատանք չեն տանում,
• — 2019թ. առաջին կիսամյակին ուղղակի ներդրումներն արդեն նվազել են շուրջ 37 մլրդ դրամով,
• + Ներկայումս Հայաստանում ստարտապերը մեծ տարածում են ստանում,
• + Մտքի դարաշրջանում Հայաստանը մրցունակ է. հայ երիտասարդները բազմիցս գրանցում են հաջողություններ, հայկական ստարտապերը ուրույն տեղ ունեն համաշխարհային ՏՏ ոլորտում,

7-ապատկել միջին աշխատավարձը

Իրատեսականությունը՝ 5%: Ինչպե՞ս ենք հաշվել՝

• — 30 տարում միջին աշխատավարձի բարձրացումը 7 անգամ՝ դարձնելով մոտ 1 մլն 750 հազար դրամ, տնտեսագետներն իրատեսական չեն համարում. նրանց պնդմամբ՝ նախկին մակրոտնտեսական քաղաքականության միտումները պահպանվում են ու տնտեսական հեղափոխություն տեղի չի ունենում,
• — Յոթնապատիկ ավելացած աշխատավարձն անհամատեղելի է 15 անգամ բարձրացած ՀՆԱ-յի հետ. վերջինս, մասնագետների կարծիքով, այդ դեպքում պետք է ավելի բարձր լինի, որպեսզի բավարարի աշխատավարձ հատկացնելու համար,
• — Ներկայումս տարվող «ուժեղ դրամի» քաղաքականության հետևանքով հայկական արտադրության ապրանքները թանկանում են՝ դառնալով անմրցունակ և բացասաբար ազդելով արտադրության ոլորտի աշխատակիցների աշխատավարձի վրա,
• — 2013-2018թթ. ամսական միջին անվանական աշխատավարձը բարձրացել է շուրջ 50 հազար դրամով. այսպիսի տեմպերը չեն կարող են 2050-ին 7-ապատիկ ապահովել,
• + Նվազագույն աշխատավարձի բարձրացումը նպաստում է միջին աշխատավարձի բարձրացմանը,
• + Միջին աշխատավարձը տարեկան մոտ 5-6 % աճ է արձանագրում, իսկ ՏՏ ոլորտի ընդլայնման պարագայում այնտեղ աշխատողները ստանալու են ավելի բարձր աշխատավարձ,
• + Օրինակ, Սյունիքի մարզում ամենաբարձր միջին աշխատավարձն է. այսինքն՝ մարզային խոշոր ծրագրերի շնորհիվ հնարավոր է ստանալ բարձր և բարձրացող աշխատավարձով աշխատատեղեր:

Բանակի մարտունակության ցուցանիշով տեղ զբաղեցնել աշխարհի առաջատար երկրների առնվազն առաջին 20-յակում, ունենալ աշխարհի 10 ամենաարդյունավետ հետախուզական ծառայություններից մեկը

Իրատեսականությունը՝ 15%: Ինչպե՞ս հաշվարկեցինք՝

• — Առաջին 20-յակում այնպիսի երկրներ են, որոնց հայկական բանակը հավասարվելու հնարավորություն գրեթե չունի (ԱՄՆ, Ռուսաստան, Չինաստան, Ֆրանսիա, Թուրքիա և այլն),
• — Ներկայումս ՀՀ բանակը մոտ 130 երկրների բանակների շարքում 74-րդն է (ընդ որում՝ 9-10 մլն բնակչություն ունեցող Ադրբեջանն ընդամենը 64-րդն է, )
• + 2050թ. Հայաստանի նախանշվող ՀՆԱ-ի, արդյունաբերական զարգացվածության և բնակչության քանակի դեպքում հնարավոր է հասնել նպատակադրմանը,
• + Հայ զինվորների մարտունակությունն, ըստ ռազմական փորձագետների, բավականին բարձր է՝ անկախ սպառազինությունից: Այս երևույթը էականորեն տարբերում է հայկականը մյուս ժողովուրդների մարտունակությունից:

Ստորև բերված մյուս նպատակադրումները, դրանք են՝

— Ապահովել առողջապահական ծառայությունների 100 տոկոսանոց հասանելիություն և առողջապահության ֆինանսավորումը 20-ապատկել,
— Կրթությունը դարձնել ազգային ապրելակերպ, կրթության և գիտության ֆինանսավորումը 20-ապատկել,
— Հայաստան այցելող զբոսաշրջիկների թիվը հասցնել 15 միլիոնի,
— Հայաստանի ֆուտբոլի հավաքականը դարձնել Եվրոպայի և կամ աշխարհի առաջնության մեդալակիր, նվաճել 25 օլիմպիական ոսկե մեդալ և շախմատի աշխարհի անհատական չեմպիոնի կոչումը,
ունեն իրագործման 99% հավանականություն այն դեպքում, եթե կատարվեն ավելի վերևում բերված նպատակադրումները, և 5%-ից ոչ ավելի հավանականություն, եթե վերոնշյալները չկատարվեն կամ խիստ թերի լինեն:

Մասնագետների համոզմամբ՝ այս ռազմավարական նպատակադրումներին հնարավոր է հասնել իդեալական ծրագիր ունենալու պարագայում, ինչն այսօր չկա, աշխարհաքաղաքական կայուն իրավիճակում, ինչը նույնպես որոշ քաղաքագետներ ոչ այնքան նպաստավոր են համարում, ինչպես նաև Հայաստանի շուրջ ստեղծված անվտանգային միջավայրի պահպանման դեպքում:

Վերջինս իր մեջ պարունակում է ինչպես Արցախյան հարցի շուրջ առկա ու ստեղծվելիք խնդիրի վտանգները, իրանաամերիկյան և վրաց-ռուսական հակամարտությունների՝ ավելի մեծ կոնֆլիկտների վերաճելու վտանգները, որոնք կարող են ազդել Հայաստանից տնտեսական զարգացման տեմպերի վրա: