Ինչո՞ւ են աճում լեռները. գիտնականները միասնական պատասխանի են հանգել
Լեռների աճը կարող է տևել միլիարդավոր տարիներ, սակայն փաստն այն է, որ դրանք իսկապես աճում են: Սակայն թե ի՞նչն է հենց ազդում այդ գործընթացների վրա, մինչ օրս հարցական է: Նոր հետազոտությունը կարող է օգնել՝ հարցին վերջապես պատասխանելու համար:
Ներկայումս լեռների աճը պայմանավորված է երեք հանգամանքներով: Առաջինը տեկտոնական ապարների տեղաշարժն է, ինչպես նաև նրանց «խորացումը» դեպի Երկրի մանթիա: Երկրորդը հիմնված է կլիմայական մաշվածության վրա: Երրորդ հանգամանքը իզոստազիան է. այն գործընթացը, որը լեռներին ստիպում է «լողալ» տաք ու փափուկ մանթիայի բարձունքում: Սակայն դա համարվում է քիչ էական և մասամբ պայմանավորված է երկու այլ հանգամանքներով:
Գիտնականները վերլուծել են ապարների առանձին սահմանների ամրությունը և մոդելավորել են տարբեր ուժեր, որոնք կարող են ազդել տեկտոնական ապարների վրա: Այդ մոդելները համեմատելով Հիմալայների, Անդերի, Սումատրայի և Ճապոնիայի լեռնաշղթաների փաստացի բարձրությունների հետ՝ խումբը եզրակացրել է, որ դեռևս ակտիվ աճող լեռների վրա բարձրությունն ու քաշը շարունակում են հավասարակշռված մնալ ստորգետնյա հսկայական ուժերի հետ: Եթե նրանց ներքո շփումն ու ճնշումը միախառնվում են, նույնը տեղի է ունենում նաև լեռան բարձրության հետ: Այդպիսով՝ լեռների ներքո առկա տեկտոնական ուժերը վերահսկում են, թե ինչքան կարող են դրանք աճել:
Հետազոտողներն օրինակ են բերում՝ նշելով, որ եթե ձեռքը դնենք սփռոցի վրա և երկուսը միասին տեղաշարժենք, ապա միջնամասերում կտորը ծալքեր կտա, որոնք կբարձրանան, ինչպես լեռներ, իսկ ձեռքի շարժմամբ հետ ընթացող կտորի շփումը տեկտոնական ակտիվությունն է:
Մնում է պարզել՝ ճի՞շտ է արդյոք դա նաև լեռների համար, որոնք գտնվում են սուբդուկցիայի (մեկը մյուսի ներքո խորասուզման) գոտիների մոտ: Այդպիսի վայրերում դեռևս հնարավոր է, որ լեռների բարձրությունները սահմանափակված լինեն կլիմայական պայմաններով:
Իրանական աղբյուրը տեղեկացնում է, որ Թուրքիան ու Բաքուն մտադրություն են ունեցել հանկարծակի հարձակում ձեռնարկել Հայաստանի Սյունիքի մարզի վրա, որպեսզի արգելափակեն Իրանի ճանապարհը դեպի Եվրոպա:
Ենթադրվում է, որ կրկնվելու է Վրաստանի օրինակը. Հայաստանը, հավանաբար, կստանա Լեռնային Ղարաբաղը՝ այս կամ այն տեսքով, իսկ Ռուսաստանը վերջնականորեն կկորցնի Ադրբեջանը:
Մատակարարված ժամկետնանց հրթիռների մի մասը չեն կրակվել և դուրս են հանվել հաշվեկշռից, իսկ մնացածն ընդհանրապես չեն կիրառվել, այդ թվում՝ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ:
Մեկնաբանությունները