Միջուկային փորձարկումների հետևանքներն օգնել են պարզել ժամանակակից ամենախոշոր ձկների կյանքի տևողությունը

Կետանման շնաձկները (Rhincodontidae) ամենախոշոր շնաձկներն են, և առհասարակ՝ Երկրի վրա ներկայումս առկա ձկների շարքում են ամենամեծը: Հասուն առանձնյակների չափերը կարող են գերազանցել 10 մետրը, իսկ որոշ տեղեկություններով` 20 մետրը: Առանց այդ էլ լինելով ոչ մեծաքանակ՝ վերջին տարիներին նրանց թիվն ավելի է նվազում, այնպես որ այդ զարմանալի կենդանիների կյանքի շատ կողմեր մնում են չբացահայտված:

Գիտնականներն անգամ հստակ չգիտեն կետանման շնաձկների կյանքի տևողությունը. կան չապացուցված տեղեկություններ, որ նրանք կարող են ապրել 100 տարուց ավելի: Այդ հարցի պատասխանը տալու համար կատարվել է նոր հետազոտություն: Հսկա ձկների կյանքի տևողությունը որոշելու համար աշխատության հեղինակները գնահատել են նրանց օրգանիզմում ածխածնի ռադիոկատիվ նուկլիդների քանակը:

Հազվադեպ հանդիպող շնաձկանն անմիջապես ուսումնասիրելն այնքան էլ հեշտ չէ: Ուստի գիտնականներն օգտագործել են նրանց ողնաշարի նմուշները՝ գտնված 2007թ. Թայվանի ձկան շուկայում: Եվս մեկ նմուշ վերցվել է պակիստանցի ձկնորսների ցանցերում մոլորված ու սատկած շնաձկից: Մանրադիտակի օգնությամբ կենսաբանները դիտարկել են շերտերը, որոնք առաջացել են հյուսվածքներից, և հաշվարկել են նրանց քանակը: Ի տարբերություն ծառերի տարեկան օղակների՝ այդ շերտերի ձևավորման արագությունը հստակ հայտնի չէ, այնպես որ՝ նման աշխատանքը դեռևս չի ծառայում ձկան տարիքը պարզելուն:

Այդ պատճառով գիտնականները դիմել են ռադիոնուկլիդային հետազոտությանը: 1940-ականներից սկսած միջուկային զենքի փորձարկումները սկսեցին մթնոլորտ նետել ռադիոակտիվ տարրեր, այդ թվում՝ ածխածին-14, որն ածխածնի շրջանառության բնական ցիկլում է հայտնվել՝ ներառվելով կենսաբանական հյուսվածքներում: Փորձարկումների արգելքից հետո ոչ կայուն նուկլիդները քայքայվել են, իսկ նորերը չեն հայտնվել, ուստի նրանց քանակություն թույլ է տալիս գնահատել հյուսվածքի տարիքը:

Այդպիսի հետազոտությունը ցույց է տվել, որ կետանման շնաձկների ողնաշարի շերտերն իսկապես ձևավորվում են ըստ տարիների, իսկ «թայվանական» և «պակիստանական» ձկների տարիքը 50 է: Հետազոտության հեղինակներից Մարկ Միկանը նշել է, որ ձկան տարիքն ու չափերն իմանալով՝ կարելի է հաշվարկել նրա աճի արագությունը: Դա առանցքային բնութագիր է, որը խոսում է որսի նկատմամբ տեսակի կայունության և անկումից հետո թվաքանակի վերականգնման նրա ունակության մասին: Կետանման շնաձկները հասնում են մինչև անհրաժեշտ չափերի և վերարտադրողական տարիքի՝ 30 տարուց ոչ շուտ: Ուստի նրանց պոպուլյացիաները դժվար թե արագորեն վերականգնվեն կրճատումից, ինչը դեռևս շարունակվում է: