Կորոնավիրուսի տարածման և եղանակի կապը ցույց են տվել քարտեզի վրա

Գիտնականները վաղուց են խոսում այն մասին, որ որևէ երկրում կորոնավիրուսի տարածման վրա կարող են ազդել շոգն ու տաքացումը՝ մեղմացնելով համաճարակի ընթացքը: Չնայած դրան՝ ներկայիս SARS-CoV-2-ի «մոտ հարազատներ» SARS-CoV-ը և MERS-CoV-ը սեզոնային վարակներ չեն համարվում:

Սակայն մասնագետների կարծիքները չեն համընկնում. օրինակ՝ հետազոտություններից մեկում նշվել է, որ Covid-19-ով վարակվածության աճն այս կամ այն տարածաշրջանում պետք է դադարեր 27,7-32,4 °C-ի պայմաններում (միջինը՝ 30,6 °C): Գիտնականների մեկ այլ խումբ հայտարարել է, որ կորոնավիրուսի տարածման արագությունը մեծ է 11,1 °C-ից ցածր օրական միջին ջերմաստիճանի պայմաններում: Երրորդ խումբը շտապել է հիասթափեցնել հանրությանը՝ նշելով, որ ջերմաստիճանն ու աշխարհագրական լայնությունը կապ չունեն Covid-19-ի հետ:

Այս թեմայում իրենց ներդրում են որոշել ունենալ նաև ԱՄՆ-ի Մերիլենդի համալսարանի գիտնականները՝ դիտարկելով կորոնավիրուսային վարակի կապը եղանակի հետ՝ աշխարհի տարբեր երկրներում:

Հետազոտությունը դիտարկել է աշխարհի 50 քաղաքների կլիմայական տվյալները: Նրանց թվում կան վիրուսից և՛ շատ տուժած, և՛ համեմատաբար թեթև տուժած քաղաքներ. Յուհան (Չինաստան), Տոկիո (Ճապոնիա), Տեգու (Հվ.Կորեա), Ղոմ (Իրան), Միլան (Իտալիա), Փարիզ (Ֆրանսիա), Սիեթլ (ԱՄՆ) և Մադրիդ (Իսպանիա) քաղաքները համեմատել են 42 այլ քաղաքների հետ, որոնք ընդհանրապես չեն հայտնվել համավարակի ճիրաններում և որտեղ մեծ թվով մահացություններ մարտի 10-ի դրությամբ չեն գրանցվել: Կլիմայական տվյալները՝ ջերմաստիճանը Երկրի մակերեսին, խոնավությունը և այլն, ստացել են Եղանակի միջնաժամկետ կանխատեսման եվրոպական կենտրոնից՝ ERA-5-ից: Վերցվել են 2020թ. հունվար-մարտ ամիսների տվյալները:

Եզրակացությունների համաձայն՝ SARS-CoV-2-ը լուրջ բնութագիր ունի և տարածվում է որոշակի կլիմայական պայմաններում (ձմռանը և վաղ գարնանը), քանի որ բոլոր շրջանները, հատկապես՝ համաճարակի սկզբում տուժածները, գտնվում են մեկ «միջանցքում»՝ հյուսիսային լայնության 30 °-ից 50 °-ի սահմաններում: Հենց այդ վերոնշյալ 8 քաղաքներին բնորոշ են ցածր ջերմաստիճանը և հարաբերական ցածր խոնավությունը հունվար-մարտ ամիսներին:

Արդյունքները ցույց են տվել, որ 2020թ. հունվար-փետրվար ամիսներին չինական Յուհանում և մյուս 7 քաղաքներում միջին ջերմաստիճանը տատանվել է 4 °C-ի և 9 °C-ի սահմաններում (օդանավակայանների հարևանությամբ գտնվող օդերևութաբանական կայանների տվյալներով): Այդ քաղաքներից յուրաքանչյուրում Covid-19-ից առաջին մահացությունից 20-30 օր առաջ գրեթե նույն ջերմաստիճանն է եղել՝ 3-9 °C (մեգապոլիսի կենտրոնի համար՝ 5-11 °C): Եվրոպայում կորոնավիրուսի տարածման ցուցանիշը 11,2 °C միջին ջերմաստիճանում կազմել է 2,67, իսկ Աֆրիկայում, Սահարայից հարավ, նվազել է մինչև 0,03՝ 34,8 °C միջին ջերմաստիճանի պարագայում: Բացի այդ՝ այդ բնակավայրերում դիտարկվել է օդի տեսակարար խոնավության ցածր մակարդակ:

Համեմատաբար ցածր ջերմաստիճան է գրանցվել Կենտրոնական Ասիայում, Կովկասում, Արևելյան և Կենտրոնական Եվրոպայում, Մեծ Բրիտանիայում, ԱՄՆ-ի հյուսիս-արևելքում և արևմուտքում, ինչպես նաև Կանադայի Բրիտանական Կոլումբիայում: Այս հատվածները գտնվում են «կանաչ գոտում», որտեղ վարակների տարածման վտանգն, ըստ հեղինակների, ավելի մեծ է ձմռանը և վաղ գարնանը:

Նրանց կարծիքով՝ ներկայացված քարտեզները մասնագետներին ու կառավարություններին կօգնեն կանխատեսել, թե որտեղ և երբ տեղի կունենան հաջորդ բռնկումները, և դադարեցնել մահաբեր վարակը, քանի դեռ շատ ուշ չէ: Վիրուսի գոյությանը զուգահեռ՝ ցածր ջերմաստիճանն ու նվազ խոնավությունը կարող են ազդել քթի խոռոչում նրա բազմացման արագության վրա՝ թուլացնելով իմունտետը, օրգանիզմին թույլ տալով տարածվել ամբողջ օրգանիզմում:

Մերիլենդի համալսարանի բժշկական դպրոցի Մարդու վիրուսոլոգիայի ինստիտուտի դոցենտ, աշխատության առաջատար հեղինակներից Մոհամեդ Սաջադին նշել է, որ, իրենց կարծիքով, SARS-CoV-2-ն իրեն դրսևորում է որպես սեզոնային: Հետևաբար՝ այն ջերմաստիճանային և խոնավության նկատմամբ պահանջներ ունի, որոնք նպաստում են դրա փոխանցմանը: Գիտնականի խոսքով՝ մի շարք հետազոտություններ, ներառյալ՝ լաբորատոր, համաճարակաբանական, ինչպես նաև մաթեմատիկական մոդելավորումը խոսում են սեզոնային վիրուսների գոյատևման ու տարածման գործում ջերմաստիճանի ու խոնավության դերի մասին:

Կորոնավիրուսի դեպքում նույնը հաստատող բազմաթիվ հետազոտություններ հիմք են տվել՝ ուսումնասիրելու Covid-19-ի վրա շրջակա միջավայրի ազդեցության հանգամանքները: Սաջադին նշել է, որ փորձել են հասկանալ՝ արդյո՞ք կլիման կարող է այս հիվանդության տարածման հարցում հանգամանք լինել:

Սակայն, հետազոտության համաձայն, «միջանցքում» չեն հայտնվել, օրինակ, Մոսկվան (հյուսիսային լայնության 56,0 °), Թայլանդի մայրաքաղաք Բանգկոկը (հյուսիսային լայնության 13,7 °): Թեև մարտի 10-ի դրությամբ այնտեղ մահացության բարձր ցուցանիշ չի եղել, սակայն հետագայում նրանք նույնպես տուժել են Covid-19-ից: