Ադրբեջանցի բարձրաստիճան հրամանատարները մաքուր հայերեն էին խոսում. Հայկ Խանումյան
Խանումյանի գնահատմամբ՝ այս պատերազմում հնարավոր էր չպարտվել, եթե կազմակերպվածությունն ավելի բարձր մակարդակի վրա գտնվեր: Նա բերել է Հադրութի և Մարտունու շրջանների համեմատությունը՝ նշելով, որ թեև Մարտունին ամենաշատն է ռմբակոծվել, սակայն մինչև վերջ պահել է դիրքերը:
Արցախի Ազգային ժողովի պատգամավոր (Ազգային վերածնունդ կուսակցություն) Հայկ Խանումյանը Թաթուլ Հակոբյանի հետ հարցազրույցի ժամանակ ուշագրավ դրվագներ է պատմել՝ նշելով պարտության հիմնական պատճառները, գոյություն ունեցած խնդիրները:
Խանումյանի խոսքով՝ ադրբեջանական զինուժը բավականին պատրաստված է եղել, իսկ հայկական կողմի մոտ բազմաթիվ թերացումներ են եղել: Նրա գնահատմամբ՝ այս պատերազմում հնարավոր էր չպարտվել, եթե կազմակերպվածությունն ավելի բարձր մակարդակի վրա գտնվեր: Մասնավորապես՝ առավել անկազմակերպ է եղել Հադրութի շրջանի ղեկավարությունը՝ ի տարբերություն Մարտունու, ինչի հետևանքով էլ Մարտունին, որն ամենաշատ հրթիռակոծության ու ավիահարվածների ենթարկված հատվածն է, կանգուն է մնացել, մինչդեռ Հադրութը ճեղքվել է՝ բացելով դեպի Շուշի տանող ճանապարհը:
Խանումյանն ընդգծել է, որ թշնամին ունեցել է ոչ միայն տեխնոլոգիական և ռազմական առավելություն, այլև՝ գաղափարական և կրթական. սպանված ադրբեջանցիներից մեկի պայուսակում կրոնաքաղաքական գիրք են հայտնաբերել, իսկ բարձրաստիճան հրամկազմը խոսել է մաքուր հայերենով: Պարզվել է, որ ադրբեջանցիները ոչ թե Հայաստանում, հայերի հետ ապրելով են լեզուն սովորել, այլև նպատակադրված քաղաքականություն է տարվել՝ պատրաստվելով պատերազմին:
Հիմնական խնդիրներից Խանումյանը նշել է նաև անկազմակերպ նահանջը, որն ըստ նրա, արագ փախուստ է եղել՝ թշնամուն հնարավորություն տալով առանց մարտերի հանգիստ առաջ շարժվել հարավային ուղղությամբ:
Խանումյանն անդրադարձել է նաև հակառակորդի կիրառած մարտավարությանը՝ ընդգծելով, որ Սիրիայի Աֆրինում կիրառված հնարքը՝ ճեղքում, թիկունքի կազմաքանդում, մեծապես նպաստել է թշնամու հաջողությանը: Արցախի Պաշտպանության բանակը, ինչպես նշում է, իրենից ենթադրել է առաջնագծում կանգնած զինվորներ, որոնց մեծ մասը մինչև վերջ շարունակել են պահել իրենց դիրքերը, սակայն թիկունքն արդեն կազմալուծված է եղել: Պատգամավորը մատնանշել է թիկունքում՝ աշխարհազորային ջոկատների կազմավորման գործընթացի հապաղումը, որը, նրա խոսքով, կկարողանար ամուր պահել նաև թիկունքը:
Հիշեցնենք, որ Խանումյանի ջոկատը մարտեր է մղել Հադրութի գյուղերում և մինչև վերջ պահել Խծաբերդ և Հին Թաղեր գյուղերի դիրքերը (ըստ քարտեզի՝ դրանք ադրբեջանական վերահսկողության ներքո են, սակայն, իրականում հայ դիրքապահները թույլ չեն տվել գրավել դրանք. հարցը մնում է չլուծված, խմբ.):
Մեծ քանակությամբ զրահամեքենաներ, ռազմական ուղղաթիռներ, կործանիչներ, անօդաչու թռչող սարքեր ու զինծառայողներ են տեղակայվել Խուդաֆերինի կամրջի հատվածում ու Ասլանդուզում: Համարվում է, որ սա պատասխան է Թուրքիայի ու Ադրբեջանի պահվածքին, Արցախի գրավմանը մասնակից Իսրայելին:
Հաղորդվում է, որ ինտենսիվ կրակոցներ են հնչում Արցախի Թաղավարդ գյուղի հատվածում, լսվել են պայթյունի ձայներ: Հնարավոր է համարվում, որ կիրառվում են ականանետեր:
Մեծ քանակությամբ զրահամեքենաներ, ռազմական ուղղաթիռներ, կործանիչներ, անօդաչու թռչող սարքեր ու զինծառայողներ են տեղակայվել Խուդաֆերինի կամրջի հատվածում ու Ասլանդուզում: Համարվում է, որ սա պատասխան է Թուրքիայի ու Ադրբեջանի պահվածքին, Արցախի գրավմանը մասնակից Իսրայելին:
Իրանական աղբյուրի հաղորդմամբ՝ Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի և բանակի զորամասերը պատրաստվում են Արաքս գետի երկայնքով զորավարժությունների անցկացմանը:
Ադրբեջանցի զինծառայողը ներխուժել է Մարտակերտի տներից մեկը: Տանը եղել են միայն երկու երեխաներ: Նրանցից մեկը կարողացել է զանգահարել ոստիկանություն, որոնք ժամանել և ձերբակալել են ադրբեջանցուն:
Պակիստանն ու Աֆղանստանը կմիավորվեն Պուշտունիստան պետության մեջ: Իրանը կկործանվի. նրա տարածքում կառաջանան իրանական Ադրբեջան, Պարսկաստան, Թուրքմենստան և Բելուջիստան պետությունները: Թուրքիան կմասնատվի. Քուրդիստանը Դիարբեքիր մայրաքաղաքով կանկախանա, Հայաստանին կվերադարձվեն արևմտյան տարածքները, Հունաստանը կազատագրի Կիպրոսը և այլն:
Ենթադրվում է, որ կրկնվելու է Վրաստանի օրինակը. Հայաստանը, հավանաբար, կստանա Լեռնային Ղարաբաղը՝ այս կամ այն տեսքով, իսկ Ռուսաստանը վերջնականորեն կկորցնի Ադրբեջանը:
Մեկնաբանությունները