ESA-ն ապացուցել է, որ Մարսի վրա ժամանակին գետեր են հոսել
Ցամաքած գետի հունը լուսանկարել է Կարմիր մոլորակի ուղեծրում աշխատող զոնդը: Գետի մասին են վկայում նաև հուներում հայտնաբերված «ծովի քարերը»:
Եվրոպական տիեզերական գործակալությունը (The European Space Agency ESA) հրապարակել է Mars Express ավտոմատացված միջմոլորակային կայանքի (զոնդ) ուղարկած լուսանկարները: Դրանցում Nirgal Vallis հովիտն է՝ հասարակածից հարավ ընկած, իսկ հովտում՝ ցամաքաց գետերի հուները:
Եվրոպացի մասնագետները վստահեցնում են, որ ինչ-որ ժամանակ հովտում գոյություն է ունեցել գետային ծավալուն համակարգ` մոտ 700 կմ երկարությամբ: Այն ջրով է լցված եղել 3,5-4 մլրդ տարի առաջ: Այդ ժամանակ, ըստ մոլորակագետների, Մարսի վրա տաք ու խոնավ է եղել՝ թթվածնով հարուստ մթնոլորտով:
ESA-ում նշում են, որ նույնատիպ ցամաքած գետեր հանդիպում են նաև Երկրի վրա, օրինակ` ԱՄՆ-ի Կոլորադոյի սարահարթում, Չիլիի Ատակամա անապատում: Իսկ դա փաստում է, որ ժամանակին Մարսը մեր մոլորակի նման է եղել:
Ընդ որում, այս լուսանկարներն առաջինը չեն, որ խոսում են մարսյան ջրի մասին: 2013թ. սկզբին ESA-ի մասնագետները հայտարարեցին Promethei Terra Highlands-ով անցնող երբեմնի ջրառատ գետի հետքերի մասին: Գետից մնացել է 1500 կմ երկարությամբ, 7 կմ լայնությամբ և 300 մ խորությամբ հունը: Գետն անվանվել է Reull Vallis: Նրա նկարը նույնպես Mars Express-ն էր փոխանցել:
«Ծովի քարերը»
2012թ. NASA-ի «Հետաքրքրություն» անունը կրող ռոբոտը, հասնելով Հեյլի խառնարան, Երկիր էր ուղարկել ցամաքած գետ հիշեցնող օբյեկտի լուսանկարները:
Այնտեղ հստակ երևում են «ծովի քարերը», որը բնորոշ է գետերին: Այդպիսիք կան Երկրի բոլոր գետերում: Այդ քարերի չափերի համաձայն կազմվել է գետի արագությունն ու բարձրությունը. 1 մ/վ և ծնկների բարձրությամբ:
Հայտնաբերված լիճը նման է Անտարկտիդայի լճին
Նախորդ տարի Մարսի վրա առաջին անգամ հայտնաբերվեց հեղուկ ջրով լիճ: ESA-ի մասնագետներին լիճը գտնելու հարցում աջակցել են NASA-ի գործընկերները: Եվրոպացիներն ու ամերիկացիները համատեղ ուսումնասիրեցին տվյալները, որոնք ստացել էին իրենց տիեզերական սարքավորումներից՝ Mars Express-ից և Mars Odyssey-ից:
Հիմնական դիտարկումներն իրականացվել են MARSIS (Mars Advanced Radar for Subsurface and Ionosphere Sounding instrument) ռադարի օգնությամբ: Ստացված տվյալները հաստատել են, որ մոլորակի հարավային կիսագնդի Planum Australe շրջանում առկա է ստորգետնյա ջրավազան: Այն կայուն վիճակ է ունեցել՝ լճի նման: Գրեթե համապատասխանում է Անտարկտիդայի Արևելք լճին:
Հաղորդվում է, որ մարսյան լիճը Արևելքից փոքր է: Խորությունն ընդամենը մեկ մետր է, լայնությունը՝ 20 կմ: Այն գտնվում է սառույցի ու փոշու 1,5 կմ-անոց շերտի տակ: Աղբյուրը եզրակացնում է, որ Մարսի ամբողջ ջրային պաշարը չէ, որ միլիարդավոր տարիներ առաջ ցամաքել է: Ինչ-որ մասը մնացել է: Այն հույս է տալիս այնտեղ կյանք որոնողներին:
Մեկնաբանությունները