Naked Science. Covid-19-ից ցածր մահացությունը կարող է կապ ունենալ տուբերկուլյոզի դեմ պատվաստման հետ

Նյու Յորքի տեխնոլոգիական համալսարանի գիտնականների խումբը հաղորդել է, որ Covid-19-ից մահացությունը տուբերկուլյոզի դեմ պատվաստանյութի տարածվածության հետ հակառակ համահարաբերակցություն (կոռելյացիա) ունի:

Covid-19-ի պանդեմիան տարածվել է գրեթե ամբողջ աշխարհում, բայց առանձին երկրներում զարգացումը տարբեր է: Դա կարող է պայմանավորված լինել հաշվառման մեթոդաբանությամբ և հիվանդացածների թեստավորման պայմաններով, մշակութային նորմերով, կարանտինային պայմանների խստությամբ և առողջապահական ենթակառուցվածքների որակով: Նոր հոդվածում գիտնականները ենթադրել են, որ տարբերության վրա կարող է ազդել նաև տուբերկուլյոզի դեմ պատվաստանյութի կիրառման հարցում ազգային քաղաքականությունը:

Կալմետ-Գերինի բացիլի պատվաստանյութը (ԲՑԺ, BCG) հակատուբերկուլյոզային անվտանգ և ոչ թանկարժեք պատվաստանյութ է` պատրաստված Mycobacterium bovis կենդանի բակտերիաների թույլ շտամմերից: Այն ունի նաև ապացուցված արդյունավետություն այլ հիվանդությունների դեմ պայքարում, որոնք ծագում են միկրոբակտերիաներից, օրինակ՝ բորը և Բուրուլի խոցը:

Ամերիկացի գիտնականների տվյալներով՝ ԲՑԺ-ի պատվաստանյութն օրգանիզմին որոշակի հնարավորություն է տալիս պայքարելու կորոնավիրուսի դեմ: Համեմատելով հակատուբերկուլյոզային պատվաստման քաղաքականությունը տարբեր երկրներում՝ հետազոտողները հայտնաբերել են, որ պատվաստման համակողմանի քաղաքականություն չունեցող պետությունները (օրինակ՝ Նիդեռլանդները, Իտալիան և ԱՄՆ-ը) ավելի շատ են տուժում պանդեմիայից, քան այն երկրները, որտեղ այդ պատվաստանյութը վաղուց և պարբերաբար կիրառվում է:

Վերջիններիս շարքում հիշատակվում է Բրազիլիան, որտեղ համընդհանուր հակատուբերկուլյոզային պատվաստում իրականացվում է 1920թ.-ից, և Ճապոնիամ, որտեղ 1940-ից է լայնորեն կիրառվում: Ընդ որում՝ պետությունները, որտեղ պատվաստման համակողմանի քաղաքականությունը վերջերս է ձևավորվել (օրինակ՝ Իրանը, որտեղ ԲՑԺ-ի պատվաստումը սկսվել է 1984թ.-ից), տարեց բնակչության շրջանում մահացության բարձր ցուցանիշներ ունեն:

Հետազոտությունում առաջադրված ենթադրությունը կարող է բացատրել ցածր մահացությունն աղքատ երկրներում, օրինակ՝ հետխորհրդային տարածքում և Արևելյան Եվրոպայում: Պետք է ընդգծել, որ բնակչության մեկ շնչի հաշվարկով ցածր եկամուտ ունեցող բազմաթիվ երկրներում մինչ օրս կորոնավարիսից մահվան դեպքեր չեն գրանցվել: Հեղինակները հաշվի են առել, որ դա կարող է կապված լինել ախտորոշման ցածր որակի կամ վիճակագրության միտումնավոր նվազեցման հետ, ուստի իրենց հետազոտությունից բացառել են նման «անոմալիաներ»:

Սակայն ԲՑԺ-ի պատվաստանյութի արդյունավետության վերաբերյալ վերջնական եզրակացության համար դեռ վաղ է: Նախ՝ Նյու Յորքի տեխնոլոգիական համալսարանի հետազոտողների հոդվածը դեռևս գրախոսություն չի անցել և չի ընդունվել ոչ մի ծանրակշիռ գիտական հրատարակչության կողմից: Երկրորդ՝ հակատուբերկուլյոզային պատվաստանյութի գործածականության հաստատման համար անհրաժեշտ է իրականացնել կլինիկական փորձարկումներ: Ներկայումս նմանատիպ հետազոտություն սկսում են Մելբուրնում գտնվող Մերդոկի մանկական գիտահետազոտական ինստիտուտի գիտնականները:

Ամերիկյան հետազոտողների աշխատանքը նաև չի բացատրում, թե ինչու ԲՑԺ-ի համընդհանուր պատվաստումը և կորոնավիրուսից մահացության ցածր ցուցանիշները չեն համատեղվել Չինաստանում, որտեղ վաղուց պարտադիր իմունացում է կատարվում: Բացի այդ, բազմաթիվ գիտնականներ կասկածի տակ են դնում այն փաստը, որ մանկական տարիքում արված պատվաստումը կարող է տարեցներին օգնել հաղթահարելու հիվանդությունը: Ընդհանուր առմամբ հակատուբերկուլյոզային պաշտպանությունը պահպանվում է 10-15 տարի, իսկ նրա արդյունավետությունն այդ ժամանակի ավարտից հետո հստակեցված չէ:

Միևնույն ժամանակ միայն այդ փաստը բավական չէ ԲՑԺ-ի դերակատարման մասին տեսությունը ջախջախելու համար: Այսպես, ավելի հին հետազոտություն կա, որտեղ 1930-ականներին պատվաստված ամերիկյան հնդկացիների մոտ պատվաստումից 60 տարի անց հայտնաբերվել է գործող հակատուբերկուլյոզային պաշտպանություն: