Naked Science. Covid-19-ից ցածր մահացությունը կարող է կապ ունենալ տուբերկուլյոզի դեմ պատվաստման հետ
Որոշ երկրներում կորոնավիրուսից մահացությունների քիչ թիվը կարող է պայմանավորված լինել հակատուբերկուլյոզային ԲՑԺ-ի պատվաստման հետ: Սակայն եզրակացության համար դեռ վաղ է: Գիտնականները բացառությունները դեռ չեն պարզել, հայտնի չեն նաև նման պաշտպանության կենսաքիմիական մեխանիզմները:
Նյու Յորքի տեխնոլոգիական համալսարանի գիտնականների խումբը հաղորդել է, որ Covid-19-ից մահացությունը տուբերկուլյոզի դեմ պատվաստանյութի տարածվածության հետ հակառակ համահարաբերակցություն (կոռելյացիա) ունի:
Covid-19-ի պանդեմիան տարածվել է գրեթե ամբողջ աշխարհում, բայց առանձին երկրներում զարգացումը տարբեր է: Դա կարող է պայմանավորված լինել հաշվառման մեթոդաբանությամբ և հիվանդացածների թեստավորման պայմաններով, մշակութային նորմերով, կարանտինային պայմանների խստությամբ և առողջապահական ենթակառուցվածքների որակով: Նոր հոդվածում գիտնականները ենթադրել են, որ տարբերության վրա կարող է ազդել նաև տուբերկուլյոզի դեմ պատվաստանյութի կիրառման հարցում ազգային քաղաքականությունը:
Կալմետ-Գերինի բացիլի պատվաստանյութը (ԲՑԺ, BCG) հակատուբերկուլյոզային անվտանգ և ոչ թանկարժեք պատվաստանյութ է` պատրաստված Mycobacterium bovis կենդանի բակտերիաների թույլ շտամմերից: Այն ունի նաև ապացուցված արդյունավետություն այլ հիվանդությունների դեմ պայքարում, որոնք ծագում են միկրոբակտերիաներից, օրինակ՝ բորը և Բուրուլի խոցը:
Ամերիկացի գիտնականների տվյալներով՝ ԲՑԺ-ի պատվաստանյութն օրգանիզմին որոշակի հնարավորություն է տալիս պայքարելու կորոնավիրուսի դեմ: Համեմատելով հակատուբերկուլյոզային պատվաստման քաղաքականությունը տարբեր երկրներում՝ հետազոտողները հայտնաբերել են, որ պատվաստման համակողմանի քաղաքականություն չունեցող պետությունները (օրինակ՝ Նիդեռլանդները, Իտալիան և ԱՄՆ-ը) ավելի շատ են տուժում պանդեմիայից, քան այն երկրները, որտեղ այդ պատվաստանյութը վաղուց և պարբերաբար կիրառվում է:
Վերջիններիս շարքում հիշատակվում է Բրազիլիան, որտեղ համընդհանուր հակատուբերկուլյոզային պատվաստում իրականացվում է 1920թ.-ից, և Ճապոնիամ, որտեղ 1940-ից է լայնորեն կիրառվում: Ընդ որում՝ պետությունները, որտեղ պատվաստման համակողմանի քաղաքականությունը վերջերս է ձևավորվել (օրինակ՝ Իրանը, որտեղ ԲՑԺ-ի պատվաստումը սկսվել է 1984թ.-ից), տարեց բնակչության շրջանում մահացության բարձր ցուցանիշներ ունեն:
Հետազոտությունում առաջադրված ենթադրությունը կարող է բացատրել ցածր մահացությունն աղքատ երկրներում, օրինակ՝ հետխորհրդային տարածքում և Արևելյան Եվրոպայում: Պետք է ընդգծել, որ բնակչության մեկ շնչի հաշվարկով ցածր եկամուտ ունեցող բազմաթիվ երկրներում մինչ օրս կորոնավարիսից մահվան դեպքեր չեն գրանցվել: Հեղինակները հաշվի են առել, որ դա կարող է կապված լինել ախտորոշման ցածր որակի կամ վիճակագրության միտումնավոր նվազեցման հետ, ուստի իրենց հետազոտությունից բացառել են նման «անոմալիաներ»:
Սակայն ԲՑԺ-ի պատվաստանյութի արդյունավետության վերաբերյալ վերջնական եզրակացության համար դեռ վաղ է: Նախ՝ Նյու Յորքի տեխնոլոգիական համալսարանի հետազոտողների հոդվածը դեռևս գրախոսություն չի անցել և չի ընդունվել ոչ մի ծանրակշիռ գիտական հրատարակչության կողմից: Երկրորդ՝ հակատուբերկուլյոզային պատվաստանյութի գործածականության հաստատման համար անհրաժեշտ է իրականացնել կլինիկական փորձարկումներ: Ներկայումս նմանատիպ հետազոտություն սկսում են Մելբուրնում գտնվող Մերդոկի մանկական գիտահետազոտական ինստիտուտի գիտնականները:
Ամերիկյան հետազոտողների աշխատանքը նաև չի բացատրում, թե ինչու ԲՑԺ-ի համընդհանուր պատվաստումը և կորոնավիրուսից մահացության ցածր ցուցանիշները չեն համատեղվել Չինաստանում, որտեղ վաղուց պարտադիր իմունացում է կատարվում: Բացի այդ, բազմաթիվ գիտնականներ կասկածի տակ են դնում այն փաստը, որ մանկական տարիքում արված պատվաստումը կարող է տարեցներին օգնել հաղթահարելու հիվանդությունը: Ընդհանուր առմամբ հակատուբերկուլյոզային պաշտպանությունը պահպանվում է 10-15 տարի, իսկ նրա արդյունավետությունն այդ ժամանակի ավարտից հետո հստակեցված չէ:
Միևնույն ժամանակ միայն այդ փաստը բավական չէ ԲՑԺ-ի դերակատարման մասին տեսությունը ջախջախելու համար: Այսպես, ավելի հին հետազոտություն կա, որտեղ 1930-ականներին պատվաստված ամերիկյան հնդկացիների մոտ պատվաստումից 60 տարի անց հայտնաբերվել է գործող հակատուբերկուլյոզային պաշտպանություն:
Ադրբեջանցիները Վրաստանում նույնպես անհանգիստ են. տարածված տեսանյութերում երևում են Դմանիսիում ադրբեջանցիների ու վրացիների միջև տեղի ունեցած զանգվածային բախումները: Մեծ թվով իրավապահներ են կենտրոնացել, սակայն իրավիճակը շարունակում է լարված մնալ:
«Ռեալիստ» տեղեկատվական գործակալության գլխավոր խմբագրի համոզմամբ՝ Գազայի հատվածում ստեղծված իրադրությունն ուղղակիորեն կապ ունի հայկական Սյունիքի շուրջ տեղի ունեցող գործընթացների հետ։ Պնդում է, որ Արցախի ճանաչման հարցը շուտով բոլորի համար ակնհայտ կդառնա։
Ադրբեջանցիները Վրաստանում նույնպես անհանգիստ են. տարածված տեսանյութերում երևում են Դմանիսիում ադրբեջանցիների ու վրացիների միջև տեղի ունեցած զանգվածային բախումները: Մեծ թվով իրավապահներ են կենտրոնացել, սակայն իրավիճակը շարունակում է լարված մնալ:
Նշվում է, որ եթե ժամկետը լրանալուն պես նրանք չնահանջեն, ՀՀ զինված ուժերը պատրաստվում են ուժ կիրառել։
«Ռեալիստ» տեղեկատվական գործակալության գլխավոր խմբագրի համոզմամբ՝ Գազայի հատվածում ստեղծված իրադրությունն ուղղակիորեն կապ ունի հայկական Սյունիքի շուրջ տեղի ունեցող գործընթացների հետ։ Պնդում է, որ Արցախի ճանաչման հարցը շուտով բոլորի համար ակնհայտ կդառնա։
Նշվում է, որ եթե ժամկետը լրանալուն պես նրանք չնահանջեն, ՀՀ զինված ուժերը պատրաստվում են ուժ կիրառել։
Ադրբեջանցիները Վրաստանում նույնպես անհանգիստ են. տարածված տեսանյութերում երևում են Դմանիսիում ադրբեջանցիների ու վրացիների միջև տեղի ունեցած զանգվածային բախումները: Մեծ թվով իրավապահներ են կենտրոնացել, սակայն իրավիճակը շարունակում է լարված մնալ:
Հայաստանում հիշում են, թե Իսրայելն ինչպես էր զինում Ադրբեջանին՝ Արցախի դեմ պատերազմի համար, սակայն հիմա ակնհայտ է, որ թուրքերը դեմ են դուրս գալիս Իսրայելին․ Անկարան այժմ սպառնում է Թել Ավիվին, ինչի մասին Երևանում դեռ ամսիներ առաջ էին նախազգուշացնում։
Մեկնաբանությունները