Թուրքիան ներխուժեց Սիրիա. խաղաղությա՞ն ակունք, թե՞ նոր Իսլամական պետության
Թուրքական հարձակումը կարող է տարածաշրջանում նոր Իսլամական պետության ստեղծման հանգեցնել, քանի որ այս ներխուժմամբ և իսլամականներին հսկող քրդերի ոչնչացմամբ, փաստացի, դաժան իսլամականները կհայտնվեն ազատության մեջ:
Թուրքական զինված ուժերի ստորաբաժանումների հոկտեմբերի 9-ին Խաղաղության ակունք անունը կրող ռազմագործողությունը Սիրիայի հյուսիս-արևելքում: Օդային հարձակմանը հաջորդել է ռազմատեխնիկայի և զորքերի առաջխաղացումը: Հաղորդվում է, որ թուրքական ուժերն արդեն խորացել են 30 կմ՝ ավերելով Սիրիայի սահմանամերձ բնակավայրերն ու սպանելով խաղաղ բնակիչներին:
Խաղաղության ակունք
Այսպիսի բարի անվանում ունեցող ռազմագործողությունը, ինչպես և Սիրիայի տարածքում Անկարայի իրականացրած մյուս՝ Ձիթենու ճյուղ և Եփրատիօ վահան գործողությունները, իրականում իրենցից ենթադրում են պատերազմ՝ ոչնչացնելով խաղաղ բնակավայրեր ներկայումս քրդական վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում:
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը դեռևս Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի ամբիոնից հայտարարեց, որ պատրաստվում է նոր գործողություններ իրականացնել Սիրիայի հյուսիսում՝ ապահովելու Թուրքիայի անվտանգությունն այդ տարածքից եկող սպառնալիքներից:
Ռազմական գործողություններն սկսելուց առաջ ևս Էրդողանն այդ մասին հայտարարեց:
Այս գործողության նպատակն, ըստ թուրքական իշխանությունների, ահաբեկիչներին ոչնչացումն ու չեզոք գոտու ստեղծումն է, որտեղ կվերաբնակեցվեն սիրիացի փախստականները: Բայց, մասնագետների համոզմամբ, Անկարան սրանով որոշակիորեն քրդական միավորումներին չեզոքացնելու հարց է լուծում:
ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի դիրքորոշումները
ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփն օրեր առաջ սպառնացել էր Թուրքիային չդիմելու անթույլատրելի գործողությունների, այլապես կոչնչացնի նրա տնտեսությունը: Նշենք, որ ԱՄՆ-ը բազմիցս հանդես է եկել քրդերի աջակցությամբ՝ նրանց տրամադրելով տարատեսակ օգնություն, այդ թվում՝ ռազմամթերք:
Սակայն Էրդողանն, այնուամենայնիվ, գնաց այդ քայլին: Հաջորդիվ ԱՄՆ Սենատում մշակվում է Թուրքիայի դեմ պատժամիջոցների փաթեթ, որով նախատեսվում է այն կիրառել Էրդողան, փոխնախագահի և մի շարք նախարարների նկատմամբ: Միաժամանակ, առաջարկվում է՝ եթե 90-օրյա ժամկետում Թուրքիան չդադարեցնի գործողությունները, ապա կկասեցվի նրա հետ ռազմական համագործակցությունն ու առևտուրը:
Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովն այս կապակցությամբ նշել է, որ Սիրիայի հյուսիսում առկա խնդիրները պետք է լուծվեն երկխոսության միջոցով: Հետազոտողների համոզմամբ՝ ռուսական կողմը սրանով փորձում է ցույց տալ, որ ԱՄՆ-ը չի կարող աջակցել քրդերին, ուստի նրանք պետք է դիմեն Ռուսաստանին:
Դատապարտում են
Եվրամիությունը կոշտ հայտարարությամբ է հանդես եկել Թուրքիայի կողմից ձեռնարկած ռազմագործողության դատապարտման վերաբերյալ՝ թուրքական կողմին կոչ անելով անհապաղ դադարեցնել հարձակումը: Նմանատիպ հայտարարություններով են հանդես եկել ԵՄ առանձին պետություններ՝ Ֆրանսիան, Ֆինլանդիան և այլն: Ի պատասխան դրա՝ Էրդողանը հայտարարել է, որ կարող է բացել դեպի Եվրամիություն տանող դարպասները, և 3,6 մլն փախստական կանցնեն Եվրոպա:
Սիրիայի հյուսիս-արևելքում թուրքական գործողությունները դատապարտել է նաև Իրանը՝ նույնպես կոչ անելով անհապահ դադարեցում: Տարօրինակ զուգադիպությամբ՝ Իրանի ԶՈՒ-ն այսօր թուրք-իրանական սահմանին մեկնարկել են լայնածավալ զորավարժություններ:
Հայաստանի իշխանություններն անմասն չմնացին Թուրքիային ուղղված դատապարտող հայտարարություններից: Մասնավորապես՝ Արտաքին գործերի նախարարությունը նշեց, որ ռազմական ներխուժումը կհանգեցնի տարածաշրջանային անվտանգության վատթարացման, մարդկային կորուստների, տեղահանվածների: ԱԳՆ-ը մտահոգիչ համարեց հատկապես ազգային և կրոնական փոքրամասնությունների համար ստեղծվող իրավիճակը:
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նույնպես նշեց, որ ներխուժումը կհանգեցնի Սիրիայում մարդասիրական ճգնաժամի խորացմանը՝ դատապարտելով թուրքական իշխանությունների վարքագիծը և այն որակելով ապօրինի:
Կառավարությունը նաև դռնփակ նիստ է հրավիրել՝ ստեղծված իրավիճակը քննարկելու նպատակով:
Ո՞ւր են հասել թուրքական ուժերը
Իսկ մինչ այդ՝ թուրքական ստորաբաժանումները շարունակում են առաջխաղացումը: Համացանցում հայտնվում են խաղաղ բնակավայրերի ռմբակոծման, հրկիզման նկարներ, խաղաղ բնակիչների շրջանում սպանվածների թիվը շարունակում է աճել:
Թուրքական կողմը հաղորդել է, որ նախանշված թիրախները ոչնչացված են: Ներկայումս գործողություններ են իրականացվում հիմնականում Թել-Աբյադ, Ղամիշլի և Ռաս-էլ-Ային քաղաքներում:
Տեղի հայկական համայնքը տարհանվում է: Պարբերաբար ստացվող տեղեկությունների համաձայն՝ հայերի շրջանում տուժածներ չկան, բնակիչների մի մասն արդեն տեղափոխվել է ապահով վայրեր:
Թուրքիայի նախագահը հայտարարել է, որ խաղաղ բնակիչների ոչնչացման մասին տեղեկություններն իրականությանը չեն համապատասխանում: Նրա խոսքով՝ արդեն սպանվել է 109 ահաբեկիչ, կան շատ վիրավորներ ու գերիներ: Մինչդեռ լուսանկարներն այլ բան են փաստում:
Ի՞նչ սպասել
Միջազգային անհանգստությունն այս ներխուժմամբ պայմանավորված է մարդասիրական ճգնաժամի, նոր փախստականների, տարածաշրջանի ապակայունացման վտանգով:
Սակայն հիմնական սպառնալիքը վերաբերում է հենց տարածքին. այստեղ իշխում են քրդական միավորումները: Վերջիններիս առկայունն անհանգստացնում է Թուրքիային, սակայն այս տարածքում կա նաև այլ երևույթ: Քրդերի կողմից Սիրիայի հյուսիսում ստեղծվել են ճամբարներ, որտեղ պահվում են այսպես կոչված Իսլամական պետության նախկին զինյալներն իրենց ընտանիքներով:
Մի շարք մասնագետներ նշում են, որ թուրքական հարձակումը կարող է տարածաշրջանում նոր Իսլամական պետության ստեղծման հանգեցնել, քանի որ այս ներխուժմամբ և իսլամականներին հսկող քրդերի ոչնչացմամբ, փաստացի, նախկին դաժան իսլամականները կհայտնվեն ազատության մեջ և կշարունակեն իրենց ահաբեկչությունները:
Շատերը սա համարում են տարածաշրջանային սպառնալիք: Միաժամանակ, թուրքական նման վարքագիծը, այն է՝ միջազգային կոչերի անտեսումը, կարող է նրա ձեռքերն ազատել նաև այլ ուղղություններում:
Հայաստանը բազմիցս հայտարարել է, որ Թուրքիան շարունակում է սպառնալիք մնալ թե տարածաշրջանի, թե Հայաստանի համար: Հայ քաղաքական գործիչները կոչ են անում մշակել գործողությունների ծրագիր, որով Հայաստանը կարող է դիմագրավել թուրքական հերթական ագրեսիային՝ ընդդեմ Հայաաստանի:
Մեկնաբանությունները