Իրան

Իրանական աղբյուրը տեղեկացնում է, որ Թուրքիան ու Բաքուն մտադրություն են ունեցել հանկարծակի հարձակում ձեռնարկել Հայաստանի Սյունիքի մարզի վրա, որպեսզի արգելափակեն Իրանի ճանապարհը դեպի Եվրոպա:

Քանի դեռ վերլուծական շրջանակներում փորձում են վեր հանել Իրանի և Ադրբեջանի միջև լարվածության իրական պատճառներն ու հնարավոր զարգացումները, Իրանի ԻՀՊԿ-ի գլխավոր շտաբի պետը հայտարարում է, որ իրանական հրթիռները կարող են հասնել Բաքու և ոչնչացնել այն:

«Ռեալիստի» գլխավոր խմբագրի համոզմամբ՝ Փաշինյանը ներկայումս մտածում է Կրեմլին հաճոյանալու մասին: Վերջինս, սակայն, իր հերթին նրան հրում է դեպի Էրդողանի գիրկը: Իսկ Իրանի հետ համատեղ ճակատով հանդես գալու փոխարեն հայկական իշխանությունները Թեհրանին առաջարկում են Բաքվի հետ պայմանավորվել:

Հաղորդվում է, որ Իրանի հետ սահմանին Թուրքիան կենտրոնացրել է նաև ռմբակոծիչներ և Բայրաքթար անօդաչուներ:

Մեծ քանակությամբ զրահամեքենաներ, ռազմական ուղղաթիռներ, կործանիչներ, անօդաչու թռչող սարքեր ու զինծառայողներ են տեղակայվել Խուդաֆերինի կամրջի հատվածում ու Ասլանդուզում: Համարվում է, որ սա պատասխան է Թուրքիայի ու Ադրբեջանի պահվածքին, Արցախի գրավմանը մասնակից Իսրայելին:

Իրանական աղբյուրի հաղորդմամբ՝ Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի և բանակի զորամասերը պատրաստվում են Արաքս գետի երկայնքով զորավարժությունների անցկացմանը:

Վաշինգտոնն իր զորքերն Աֆղանստանից դուրս բերելուց հետո այժմ հակահրթիռային պաշտպանության THAAD և Patriot համակարգերն է անսպասելիորեն հեռացնում Սաուդյան Արաբիայից` դրանք տեղափոխելով Իսրայել: Ենթադրվում է, որ հակաօդային և հակահրթիռային կայանքները տեղափոխվում են Իսրայել` իրանական կողմից հնարավոր պատասխան հարվածից պաշտպանելու:

Ադրբեջանական կողմը, փաստացի, փակել է Իրանից, Պարսից ծոցից դեպի Վրաստան ու Սև ծով գնացող հիմնական ճանապարհը: Իրանական աղբյուրում խոսում են իրենց քաղաքացիների ու բեռնատարների անվտանգության ապահովման անհրաժեշտության մասին:

Իրանական համարներով բեռնատարի վարորդը, ով ազգությամբ ադրբեջանցի է, զարմանք հայտնել, որ իր ազգակիցները կարող էին նման վայրագություն դրսևորել:

Իրանի արտգործնախարարությունը հայտարարություն է տարածել` պատրաստականություն հայտնելով հայկական և ադրբեջանական կողմերին ցանկացած աջակցություն ցուցաբերել` տարածաշրջանում կայուն խաղաղություն հաստատելու նպատակով:

Շեշտվում է, որ Բաքուն, փաստորեն, համաձայնել է Իրանի առաջարկին`շարունակել նրա տարածքով ուղևորափոխադրումները դեպի Նախիջևան: Ավելի վաղ պաշտոնական Թեհրանն Ադրբեջանին առաջարկել էր իր տարածքով Կովսականից (Զանգիլան) դեպի Նախիջևան ճանապարհներ կառուցել, այդ թվում ՝ երկաթուղային: Առաջարկն արվել էր «Մեղրիի ճանապարհի» փոխարեն:

Կենտրոնական նահանգի առևտրի, արդյունաբերության, հանքերի և գյուղատնտեսության պալատում կազմակերպված գործարար համաժողովի շրջանակներում պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել նահանգի գործարարներից բաղկացած խումբ գործուղել Հայաստան՝ տնտեսական գործունեություն սկսելու հնարավորությունների քննարկման նպատակով:

Հայ-իրանական սահմանի Նորդուզ-Մեղրի անցակետի մոտ մեծ կուտակումներ են: Հաղորդվում է, որ Իրանի քաղաքացիները փորձում են մուտք գործել Հայաստան` կորոնավիրուսի դեմ անվճար պատվաստվելու նպատակով (Հայաստանում զբոսաշրջիկներին անվճար են պատվաստում):

Հյուսիս-հարավ միջազգային տրանսպորտային միջանցքով (INSTC) պատմության մեջ առաջին անգամ տարանցիկ բեռնափոխադրում է իրականացվել: Այն անցնում է Ռուսաստանով, Ադրբեջանով ու Իրանով:

Երևանում հունիսի 29-ին մեկնարկել է Հայաստան-Իրան բիզնես ֆորումը, որի շրջանակներում գործարարներն առևտրային կապերի ամրապնդման բանակցություններ են սկսել: Ֆորումում ներկայացված են իրանական 10 և հայկական 40 ընկերություններ:

Հայաստանում Իրանի դեսպանության մշակույթի խորհրդականը հայտարարել է, որ բարձրագույն կրթություն ունեցող մարդկանց, գիտնականների, գիտակրթական և գիտահետազոտական կենտրոնների, այդ թվում՝ արևելագիտության և իրանագիտության հայաստանյան դպրոցների գործունեությունը շատ կարևոր դեր է խաղում հայ-իրանական հարաբերությունների զարգացման գործում:

Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության տվյալներով` մարտ ամսին Իրանն օրական 2,3 մլն բարել նավթ է արդյունահանել: Թեհրանը, Նավթի նախարար Զանգանեի խոսքով, պատրաստ է օրական ևս 4,2 մլն բարել արդյունահանել: Շեշտվում է, որ Ռուսաստանի նավթի արտահանումն օրական կազմում է 4,5 մլն բարել:

Ենթադրվում է, որ իրանական նավթը Հայաստանի տարածքով Եվրոպա կհասնի բավականին մատչելի գներով, ինչն այդ շուկայում մեծ խնդիրներ կառաջացնի մրցակիցների` առաջին հերթին` Ռուսաստանի, Թուրքիայի և Ադրբեջանի համար:

Հայկական երթուղու օգտագործումը, իրանցի նախարարի խոսքով, հիմնական հարցերից է, որոնք քննարկվելու են Հայաստան կատարելիք պաշտոնական այցի ընթացքում: Էսլամին շեշտել է, որ այցը նաև դրական արդյունք կապահովի ինչպես մշակութային և սոցիալական առումներով, այնպես էլ` տնտեսական:

Թեհրանին ձեռնտու չէ տրանսպորտային ապաշրջափակման միջոցով դեպի Նախիջևան ճանապարհ ունենալու Բաքվի ձգտումը: Իրանցիներին անհանգստացնում է նաև Անկարայի ակտիվությունն այս հարցում:

Իրանի դեմ պատժամիջոցներն ազդում են նաև Հայաստանի վրա. եթե Իրանը որոշակի ազատություն ստանա իր գործողություններում և սկսի զարգացնել տարածաշրջանային լոգիստիկան, ապա Հայաստանը կկարողանա տարանցիկ երկիր դառնալ:

Որոշ տվյալների համաձայն` իրանական Saviz անվամբ բեռնատար նավն իրականում հետախուզական էր և, նախնական տվյալներով, վնասվել է հրթիռային հարվածից:

Նշվում է, որ զինտեխնիկայի տեղափոխման նպատակը Հայաստանի Սյունիքի մարզում գործողություններն են: Իրանական աղբյուրը շեշտում է, որ լայնամասշտաբ պատերազմը կանխելու նպատակով անհրաժեշտ է իրանական զինուժն անհապաղ տեղակայել հայ-նախիջևանյան սահմանի երկայնքով:

Իրանցի պաշտոնյան նշել է, որ «լավ չէ, երբ Իրանը ներառված չէ Ղարաբաղում կրակի դադարեցման կոմիտեում»: Նրա խոսքով` դա չի կարող նպաստել խաղաղությանը և տարածաշրջանի երկրների երկարատև շահերին:

Հայաստանի համար նոր հնարավորություններ կարող են ստեղծվել միայն քաղաքական և տնտեսական ճիշտ կառավարման պարագայում: Սակայն առկա են մի շարք անհասկանալի հարցեր` ԵԱՏՄ-ին Ադրբեջանի ու Թուրքիայի անդամակցության հավանականություն, Վրաստան-Աբխազիա երկաթուղու գործարկում, Հայաստան-Իրան երկաթուղային հաղորդակցություն և այլն:

Իրանի խորհրդարանի նախագահ Մուհամմադ Բաղեր Ղալիբաֆը հայտարարել էր, որ Իրանը համապատասխան բանակցություններ է վարել և պատրաստվում է անդամակցել Եվրասիական տնտեսական միությանը (ԵԱՏՄ):

Թրքամետ ահաբեկչական խմբավորման անդամը պատմել է, որ Թուրքիան իրենց խոստացել է հայերի դեմ պատերազմի համար ամսական 2500 դոլար վճարել, սակայն խոստումը չի կատարել։ Սիրիացի ահաբեկիչը նաև պատմել է, որ երբ մոտեցել են Իրանի սահմանին, իրանական զինուժը հարվածներ է հասցրել իրենց դիրքերին:

Տեղի իշխանությունները հաղորդել են, որ բնակավայրում տներ ու տնտեսություններ են վնասվել, սակայն բնակչության շրջանում տուժածներ չկան: Շրջանի պաշտոնյաներից Բաքիր Վայիսին նշել է, որ բնակիչները վախեցել և պատսպարվել են:

Իրանում կապի, էլեկտրաէներգիայի ու պետական կայքերի լրջագույն խափանումներ են: Հաղորդվում է Թեհրանի տարբեր հատվածներում և ԻՀՊԿ-ի օբյեկտներում հրդեհների մասին: Որոշ շրջաններում հնչել է նաև օդային տագնապի ազդանշանը: Չհաստատված տեղեկությունների համաձայն` իսրայելական F-35I կործանիչ է հայտնվել Իրանի տարածքում:

Ռուս քաղաքագետ և պատմաբան Սերգեյ Մարկեդոնովի խոսքով` դիվանագիտական այսպիսի աշխուժության պատճառներն ակնհայտ են. Թեհրանն անհանգստացած է իր հյուսիսային սահմանների մոտ Արցախում ստատուս-քվոյի փոփոխությամբ պայմանավորված իրավիճակով:

ԻՀՊԿ-ի ՌՕՈւ տեղեկատվական համակարգերի կողմից պայմանական հակառակորդի նավերի գտնվելու վայրը հայտնաբերելուց հետո տարբեր դասերի հեռահար գործողությամբ բալիստիկ հրթիռները հաջողությամբ խոցել են Հնդկական օվկիանոսի հյուսիսային հատվածում` 1800 կմ հեռավորության վրա գտնվող ուսումնական թիրախները:

Իրանի Արևելյան Ատրպատականի նահանգապետ Մոհամադ Ռեզա Փուր Մոհամադին հայտարարել է, որ Հայաստանի կողմից նման ցանկություն ունենալու դեպքում սահմանային առևտրային գոտին հնարավոր կլինի ստեղծել մոտ ապագայում:

Ուրմիայի քաղաքապետի մասնակցությամբ սկանդալային միջադեպ էր տեղի ունեցել. քաղաքային իշխանությունների նիստի ժամանակ նա խոսել է թուրքերեն:

Ադրբեջանական ԶԼՄ-ներն Իրանին մեղադրում են Արցախի դեմ պատերազմում Բաքվին աջակցություն ցուցաբերած ադրբեջանցիների նկատմամբ ճնշումների մեջ:

«Թուրքիայից և Ադրբեջանից օդային հարձակման դիմակայություն» դիպաշարով անցկացվելիք լայնածավալ զորավարժությունները նախատեսված էին հունվարի 10-ին, սակայն հայտնի է դարձել, որ դրանք հյուսիս-արևմտյան սահմանների մոտ կմեկնարկեն արդեն այսօր:

Իրանի մայրաքաղաքի իսլամական քաղխորհրդի որոշմամբ` Թեհրանի փողոցներից մեկն անվանակոչվել է հայ նահատակ Անդրանիկ Մկրտիչյանի անունով:

Իրանն արագ կերպով հզորացնում է իր հակաօդային պաշտպանությունը՝ ամերիկյան հրթիռային հարվածի վտանգով պայմանավորված. Ֆորդոյի և Նաթանզի՝ ուրանի հարստացման կարևորագույն գործարանների հավելյալ անվտանգության համար դրանց մոտ տեղակայվել են իրանական Բավար-373 համալիրներ և ռուսական Ս-300 ՀՕՊ համակարգեր:

Իրանի միջուկային արդյունաբերության անվտանգությունը դրված է Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի (ԻՀՊԿ) ռադիոտեղորոշիչ համալիրների և զենիթային համակարգերի վրա: Հնարավոր հրթիռային հարվածներին դիմակայելու համար ներդրվել են երկրի ՀՕՊ համակարգի բոլոր անհրաժեշտ ուժերը:

Իրանի ափերի մոտ անվտանգային իրավիճակն ավելի է լրջանում. իսրայելական միջուկային Dolphin սուզանավն անցել է Սուեզի ջրանցքը, իսկ ԱՄՆ-ի ՌԾՈւ միջուկային սուզանավն ու հրթիռային 2 քրեյսերներն անցել են Օրմուզի նեղուցը և արդեն Պարսից ծոցում են:

Հայաստանում Իրանի դեսպան Ա.Բ.Զոհուրին շեշտել է. «Հզոր և հարուստ Հայաստանը պարծանք է հարևան երկրի համար»: Նա վստահություն է հայտնել, որ այսուհետ Հայաստանի և Իրանի հարաբերություններն ավելի կզարգանան:

Իրանում Թուրքիայի դեսպանին խնդրել են՝ Էրդողանին փոխանցի, որ կայսրությունների և նվաճումների դարաշրջանը վաղուց ավարտվել է: Միաժամանակ, հասարակական շրջանակները և մի շարք իրանական ԶԼՄ-ներ պահանջում են բոյկոտել թուրքական և ադրբեջանական ապրանքները:

Իրանի ԱԳ նախարարը դիվանագիտական ապտակ է հասցրել Թուրքիայի նախագահին՝ նշելով. «Էրդողանին չեն տեղեկացրել, որ Բաքվում նրա ասածները վերաբերում են Իրանական հայրենիքից բռնի ուժով առանձնացված այն տարածքներին, որոնք գտնվում են Արաքսից հյուսիս»:

Իրանցի գիտնական-միջուկաբանի սպանությունը տարածաշրջանում նոր լարվածություն է առաջացրել: Թեհրանը խոստացել է վրեժխնդիր լինել, իսկ ամերիկյան իշխանություններն Իրաքից դուրս են բերում դիվանագիտական աշխատակիցների մեծ մասին:

Այսօր Իրանում ահաբեկչության հետևանքով սպանվել է ԻԻՀ ՊՆ Հետազոտությունների և նորարարությունների կազմակերպության ղեկավար, գիտնական-միջուկաբան և հրթիռագետ Մոհսեն Ֆահրիզադեն: Արտգործնախարարը մեղադրել է Իսրայելին:

Իրանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը քաջ գիտակցում է, որ հաջողության դեպքում թուրք-ադրբեջանական տանդեմը, Մեծ Բրիտանիայի հրահրմամբ, փորձելու է յուրացնել նաև Իրանի՝ ադրբեջանցիներով բնակեցված հյուսիս-արևմտյան նահանգները:

Իրանի ԱԳՆ ներկայացուցիչը հայտարարել է, որ Թեհրանը Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի միջև ստորագրված հայտարարությունում հիշատակված՝ Նախիջևանն Ադրբեջանին կապող նոր միջանցքը դիտարկում է ոչ ավելին, քան տարանցիկ ճանապարհ, որի անվտանգության հարցերը դեռ պետք է քննարկվեն:

Մասնավորապես՝ խոսվում է Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունների և Մինսկի խմբի համանախագահ մյուս երկրների դիրքորոշումները հաշվի չառնելու, Ռուսաստանի կողմից խնդիրը միանձնյա լուծելու, Իրանի հետաքրքրությունները չներառելու, Հայաստանում ստեղծված իրավիճակի, ԼՂ քաղիրավական կարգավիճակի և օտարերկրյա վարձկանների մասին:

Իրանի ԶՈՒ մամուլի քարտուղարը նշել է, որ ահաբեկիչների և սիոնիստների վերաբերյալ երկու սկզբունքների խախտման դեպքում հետևանքների ամբողջ պատասխանատվությունը կրելու է այն երկիրը, որը նպաստում է թաքֆիրիների և սիոնիստական վարձկանների հաստատմանը տարածաշրջանում:

Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի անունից տարածված հայտարարությունում Բաքվի իշխանություններին «կարմիր քարտ» են ցույց տվել, սպառնացել ջնջել աշխարհի քարտեզից: Հիշատակել են սիոնիստների հետ համագործակցությունը, Նախիջևանի հարցում Իրանից կախվածությունը:

Նախատեսվում է երկրի տարածքը բաժանել սպիտակ, դեղին և կարմիր գոտիների. սպիտակ կհայտարարվեն այն տարածքները, որտեղ երկու շաբաթվա ընթացքում վարակվածության ու մահացության նոր դեպքեր չեն գրանցվի: Այնտեղ սահմանափակումները կհանվեն:

Լրագրող Համեդ Ջալալին իշխանություններին մեղադրում էր քաղաքացիներին մտադրված վախեցնելու մեջ:

Նրանք համացանցում կարդացել են, թե մեթիլային սպիրտը պաշտպանում է կորոնավիրուսից, սակայն իրականում մահաբեր է եղել. ևս 4 մարդ կորցրել է գիտակցությունը:

Մեջլիսի փոխխոսնակը նորընտիր պատգամավորներին կոչ է արել դադարեցնել հանդիպումները քաղաքացիների հետ՝ կորոնավիրուսի տարածմանը չնպաստելու համար:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ քաղաքացու հետ շփում ունեցածները՝ ընդհանուր մոտ 30 հոգի, այդ թվում՝ տաքսու վարորդը, նույնպես կմեկուսացվեն: Մարտի 1-ի զոհերի հիշատակին նվիրված երթը չի կայանա: Նախարար Արսեն Թորոսյանը մամուլի ասուլիս է անցկացնում:

Պարզվել է, որ վարակվածն Իրանից Ադրբեջան տեղափոխված 23 ամյա ռուսաստանցի է: Այդ երկրում կարանտինի ներքո է 224 մարդ. մեծ մասն ադրբեջանցիներ են:

Թեհրան-Երևան ինքնաթիռի 52 ուղևորները զննվել և ջերմաչափվել են. Առողջապահության նախարարը դա այս պահի համար բավարար միջոց է համարել: Սակայն, ինչպես գիտենք, կորոնավիրուսի ինկուբացիոն շրջանը կարող է 14 օրից ավելի լինել, ուստի մի շարք երկրներում, օրինակ՝ Իսրայելում, ռիսկային խմբերը կարանտինի ներքո են գտնվում առնվազն երկու շաբաթ:

Իրաջ Հարիրչին երեկ նշել էր, որ չի հավատում, թե Իրանում կարող է համաճարակ լինել, բայց այսօր հաղորդվում է, որ նա նույնպես վարակվել է նոր տեսակի կորոնավիրուսով:

Նոր տեսակի կորոնավիրուսով վարակվածների թիվն Իրանում հասել 28-ի: Նրանք հիմնականում Ղոմ քաղաքում են: Վրաստանում Իրանի քաղաքացին 2 երեխաների հետ օդանավակայանից հոսպիտալացվել է՝ կորոնավիրուսի կասկածանքով:

Իրանում առաջիկայում Նովրուզի տոնն է, երբ մեծ թվով իրանցիներ այցելում են Հայաստան: Այդ կապակցությամբ ուժեղացվել է հսկողությունն ինչպես Մեղրիի անցակետում, այնպես էլ օդանավակայանում: Նախարար Թորոսյանը նաև մի քանի խորհուրդներ է հրապարակել՝ վարակներից պաշտպանվելու համար:

Նախագահ Հասան Ռոհանին հայտնել է, որ հրթիռն արձակվել է մարդկային սխալի պատճառով, պատահաբար: Նա ցավակցել է զոհերի հարազատներին և հանձնարարել գտնել մեղավորներին:

Դիտարկվում են ահաբեկչության, ՏՈՐ զենիթային հրթիռային հարվածի, տեխնիկական անսարքության և այլ տարբերակները: Ուկրաինացի մասնագետներն արդեն ուղևորվել են դեպքի վայր:

Այս իրադարձությունն արդեն անվանել են «փղային զբոսանքների մայր»: Փորձագետներն այս լայնածավալ զորավարժությունը կապում են ԱՄՆ-Իրան հակամարտության հետ:

ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերը Պարսից ծոցի տարածաշրջանում օդ են բարձրացել: Արգելվել է քաղավիացիայի ինքնաթիռների մուտքը Մերձավոր Արևելք:

Թեհրանի Իմամ Խոմեյնիի անվան օդանավակայանից օդ բարձրացած Boeing 737 ինքնաթիռի կործանումից փրկվածներ չկան: Տեսանյութում երևում է, թե ինչպես է այրվող ինքնաթիռն ընկնում ու պայթում:

Վաշինգտոնն ու Թեհրանը պատերազմին այսքան մոտ դեռ չէին եղել: Բայց, ամենայն հավանականությամբ, ԱՄՆ-ը շատ խորը չի գնա: Նախկին հակաիրանական գործողությունները ծանր հետևանքներ են առաջացրել. փորձենք հասկանալ, թե այս անգամ ինչը կկանգնեցնի ԱՄՆ-ին:

Իրանի Կառավարությունը հայտարարել է, որ հրաժարվում է վերջին առանցքային սահմանափակումից, որը վերաբերում է ցենտրիֆուգների քանակին. ուրանը կհարստացնի այնքան, որքան պահանջի պետական շահը:

Իրանը «Վրեժի դրոշը» բարձրացրել է և չի իջեցնի, մինչև չպատժի ԱՄՆ-ին: Մերձավոր Արևելքում նոր բախում է սպասվում, ինչը մեծագույն վտանգ է ամբողջ տարածաշրջանի համար:

Ի՞նչ նշանակություն ունի Հայաստանի համար համագործակցությունը Սինգապուրի և Իրանի հետ: Մասնագետները համաձայնագրերը համարում են տնտեսական, ինչպես նաև քաղաքական հաջողություն: